του Γιώργου Λυκοκάπη
http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.anagnwstes&id=17375
Λίγες μέρες μετά την 4η Αυγούστου, η μέρα που ο Ιωάννης Μεταξάς κήρυξε την δικτατορία το 1936. Με την κρίση που διανύουμε (η οποία βγάζει συμπτώματα εκφασισμού όπως βλέπουμε με την Χρυσή Αυγή) είναι επίκαιρη η ιστορική ανάγνωση του φαινομένου.
Κυρίως να απαντηθεί ένα ερώτημα, αν ο Μεταξάς ήταν φασίστας.
Ένας σημαντικός μελετητής του φασισμού ο Robert Paxton στο έργο του «Ανατομία του φασισμού» επισημαίνει την διάκριση μεταξύ φασισμού και μιας αυταρχικής δικτατορίας όπως ήταν του Μεταξά. Τονίζει την ισχυρή λαϊκή στήριξη (που υποτίμησαν οι μαρξιστές) που είχαν ο Μουσολίνι και ειδικά ο Χίτλερ και κυρίως να πάψει να χρησιμοποιείται ο όρος «φασίστας» σαν βρισιά (κάτι που στην Ελλάδα έχει γίνει κατάχρηση) γιατί όταν εμφανιστεί πάλι το φασιστικό φαινόμενο θα γίνει δύσκολα αντιληπτό (το βιβλίο έχει γραφτεί το 2009 και διαβάζοντας το, βλέπεις την μελλοντική άνοδο της Χρυσής Αυγής).
Ο φασισμός προϋποθέτει ένα μαζικό ριζοσπαστικό κόμμα το οποίο διαθέτει ένοπλα σώματα.
Ο Μουσολίνι είχε τους Μελανοχίτωνες, ο Χίτλερ τα Τάγματα Εφόδου.
Ήταν βίαια παραστρατιωτικά τάγματα όχι στρατιωτικά.
Ο Ιταλός Βασιλιάς Εμμανουήλ δεν κήρυξε, όπως πρότειναν οι στρατηγοί στρατιωτικό νόμο για να διαλύσει την «Πορεία προς την Ρώμη», ενώ ο στρατηγός Σλάϊχερ δολοφονήθηκε από τα Ες Ες το 1933 που πίστευε στην ανάγκη δικτατορίας για την διάλυση των ναζί.
Το ίδιο κάνει η Χρυσή Αυγή με τις πολιτοφυλακές της σε μικρότερο φυσικά βαθμό, η οποία πλέον αν χρειαστεί συγκρούεται και με την αστυνομία (γεγονότα στην Πάτρα).
Ο Μεταξάς δεν διέθετε τέτοια σώματα, το δε κόμμα του οι Ελευθερόφρονες ήταν ασήμαντο.
Ήταν αμιγώς στρατιωτική δικτατορία (ανέδειξε μάλιστα τον Παπάγο, τον Τσακαλώτο, τον Δαβάκη) και έφερε ομαλότητα στο στράτευμα από τα συνεχή κινήματα των επίδοξων (και επικίνδυνων) «βοναπάρτιδων» που προηγήθηκαν (δικτατορία Πάγκαλου, 2 αποτυχημένα πραξικοπήματα Πλαστήρα, δικτατορία Κονδύλη το 1935)...
Συχνά μιλάμε για τον Μεταξά θεωρώντας ότι πριν είχαμε έναν δημοκρατικό παράδεισο.
Ο φασισμός χαρακτηριζόταν από έναν ασυνήθιστα ακραίο εθνικισμό, που θα εκπλήρωνε το ιστορικό πεπρωμένο.
Η ανασύσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (ο Μουσολίνι έλεγε «mare nostrum» για την Μεσόγειο), ο «ζωτικός χώρος» για τον Χίτλερ στην Ανατολή, η εμφάνιση της Χρυσής Αυγής με αφορμή το Μακεδονικό (όπου μέλη της πολέμησαν στον στρατό του Σερβοβόσνιου ηγέτη Ράντοβαν Κάρατζις στα πλαίσια της τυχοδιωκτικής αντίληψης που υπήρχε στην Ελληνική πολιτική τότε για διάλυση των Σκοπίων με αφορμή τον εμφύλιο στα Βαλκάνια).
Ο Μεταξάς δεν είχε σχέση με στρατιωτικούς τυχοδιωκτισμούς. Υποστήριξε την Ελληνοτουρκική φιλία, το Βαλκανικό Σύμφωνο, ενώ δεν διακατέχονταν καθόλου από ρατσισμό ακόμα και για τους Εβραίους που ήταν χιλιάδες στην Ελλάδα.
Ο φασισμός είχε χαρισματικούς ηγέτες, με λόγο που έσταζε αίμα και μίσος.
Αρκεί να δει κανείς την συνέντευξη του Μιχαλολιάκου στον Σταύρο Θεοδωράκη για την αναλογία.
Ο Μεταξάς ήταν ανιαρός ομιλητής και καθόλου χαρισματικός.
Το περιβάλλον αυτών των ηγετών (Χίμλερ, Μπάλμπο... Κασιδιάρης) προκαλεί τρόμο και ο ηγέτης τους είναι «ο Φύρερ, ο Ντούτσε, ο Αρχηγός» αντιστοίχως.
Ο Μεταξάς είχε συνεργάτες τον Κορυζή, τον Δημητράτο, τον Γιώργο Σεφέρη και τον αποκαλούσαν... «μπάρμπα Γιάννη»!
Στο ιστορικής σημασίας ημερολόγιο του είχε γράψει «όποιος Έλληνας πιστεύει στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι είναι κακόπιστος».
Τι θα έλεγε άραγε για τον Μιχαλολιάκο;
Προφυλακιστέος κρίθηκε, μετά την απολογία στον ανακριτή της Σύρου, ο 21χρονος Πακιστανός που κακοποίησε άγρια το 15χρονο κορίτσι στην Πάρο.
