Στα τραγανά χώματα των Κυκλάδων, εκτός από το κοσμογυρισμένο πλέον Ασύρτικο της Σαντορίνης, ξεφυτρώνουν και άλλα αμπέλια. Αν βρεθείτε στα νησιά τον Σεπτέμβριο, πάρτε μια γεύση από τον τρύγο, την οινοποίηση και φυσικά από την τοπική παραγωγή που έχουν να σας προσφέρουν μερικά από τα μικρότερα οινοποιεία στον κόσμο.
Παρότι στα κυκλαδονήσια μας τα μικρά οινοποιεία δεν είναι ακόμα ικανά ώστε να αρχίσουμε να μιλάμε για δυνατό οινοτουρισμό -με φωτεινή εξαίρεση τη Σαντορίνη, φυσικά-, ωστόσο η άνοδος που παρατηρείται και η στροφή προς το ποιοτικό, εμφιαλωμένο κρασί μάς δημιουργούν σοβαρές προσδοκίες για το άμεσο μέλλον. Αλλωστε, εκτός από το Ασύρτικο, την ποικιλία που φύεται και στα υπόλοιπα νησιά, τα τελευταία χρόνια οινοποιούνται με περισσότερη φροντίδα και τεχνογνωσία και άλλες κυκλαδίτικες ποικιλίες: Μονεμβασιά, Κουντούρα, Σερφιώτικο, Αθήρι, Αηδάνι, Κουμαριανό, Μανδηλαριά, κ.ά.
Οινοποιείο Μωραΐτη, Πάρος
Η Πάρος είναι το μοναδικό από τα κυκλαδονήσια, πλην της Σαντορίνης, που μπορεί και εμφιαλώνει κρασί ΠΟΠ (Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης) με την επωνυμία Πάρος. Ετσι, το λευκό παράγεται από Μονεμβασιά και το ερυθρό είναι ένα χαρμάνι Μονεμβασιάς με Μανδηλαριά. Το οινοποιείο της οικογένειας του Μανώλη Μωραΐτη παράγει τόσο τις δύο προαναφερθείσες ΠΟΠ ετικέτες όσο και 11 ακόμη κρασιά. Με σημαία τους την περίφημη Μονεμβασιά, παράγουν κρασί για περισσότερο από έναν αιώνα. Τα τελευταία χρόνια το οινοποιείο έχει αναπαλαιωθεί και εκσυγχρονιστεί, διατηρώντας ωστόσο ένα μεγάλο μέρος του παλιού εξοπλισμού του, που εκτίθεται ως μουσειακό κομμάτι. Ο Μανώλης Μωραΐτης φύτεψε και καλλιεργεί μαζί με τους δύο γιους του, Θοδωρή και Σάββα, περίπου 160 στρέμματα ιδιόκτητων, βιολογικών αμπελώνων στις περιοχές Καμάρες, Αγιοι Ανάργυροι, Κολυμπήθρες, Αμπελάς, Υστέρνι, Σταυρός, Σαρακίνικο και Λειβάδια. Παράλληλα, έχουν συστήσει και ομάδα Παριανών αμπελουργών με 650 στρέμματα, εκ των οποίων τα 300 είναι Μονεμβασιά. Τα υπόλοιπα σταφύλια είναι των ποικιλιών: Μανδηλαριά, Ασύρτικο, Μαλαγουζιά, Αηδάνι, Malvasia, Sauvignon blanc, Cabernet, Merlot, Syrah, Αηδάνι Μαύρο, Μαυραθήρικο και Καραμπραήμι. Στην πετρόχτιστη ατμοσφαιρική κάναβα με τις καμάρες φυλάσσονται και παλαιώνουν σε δρύινα γαλλικά βαρέλια το λευκό Πάρος Βαρέλι και τα ερυθρά κρασιά τους. Οινοποιούν περίπου 500 τόνους ντόπια σταφύλια ετησίως και από τα κρασιά που παράγονται τα περισσότερα τα βρίσκουμε τόσο στην Αθήνα και στην υπόλοιπη Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.
> Επισκέψιμο, Τ/22840-51.350, 51.706, www.paroswines.gr
Οινοποιείο Μάναλη, Σίκινος
Βορειοδυτικά της Χώρας της Σικίνου, στο δρόμο προς Επισκοπή, βρίσκονται τα 22 στρέμματα των οικολογικών αμπελώνων του Οινοποιείου Μάναλη. Εδώ και 7 χρόνια, σε ένα πλήρως εξοπλισμένο οινοποιείο, που λειτουργεί αποκλειστικά με Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, παράγονται 2 ετικέτες: το Εν Θερμώ και το Εν Λευκώ. Δύο κρασιά από τοπικές ποικιλίες: το πρώτο, ένας ερυθρωπός οίνος από Μανδηλαριά και Ασύρτικο, και το δεύτερο ένα λευκό χαρμάνι από Ασύρτικο, Αηδάνι και Μονεμβασιά. Απολαύστε τα με θαλασσινή θέα, στην ατμοσφαιρική βεράντα του οινοποιείου.
> Επισκέψιμο, Τ/6932-272.854-7, www.manaliswinery.gr
Οινοποιείο Κωνσταντάκη, Μήλος
Στο όμορφο ψαροχώρι της Μήλου, την Πολλωνία (ή Απολλώνια), στα βορειοανατολικά του νησιού, βρίσκονται οι αμπελώνες του Οινοποιείου Κωνσταντάκη. Εκεί ο Κώστας Μάλης (ο Κωνσταντάκης αυτοπροσώπως) οινοποιεί τα τελευταία δύο χρόνια τρία κρασιά: το Selection, που είναι ένα χαρμάνι από Ασύρτικο και Σαββατιανό, το Λευκό Spilia από Σαββατιανό και Ροδίτη και το Ροζέ Spilia, χαρμάνι Μανδηλαριάς με Ροδίτη και Μοσχάτο. Οι αμπελώνες απολαμβάνουν τα ηφαιστειογενή εδάφη του νησιού και η οινοποίηση γίνεται έως τώρα με τον παραδοσιακό τρόπο και με αυτόχθονες ζύμες (wild fermentation), σε υπόσκαφες σπηλιές περιτριγυρισμένες από τα αμπέλια, ενώ στα άμεσα σχέδια του οινοποιού είναι να αναβαθμίσει το οινοποιείο με σύγχρονο εξοπλισμό. Με την επίβλεψη του οινολόγου Χρήστου Κανελλακόπουλου παράγονται για την ώρα γύρω στις 5.000 φιάλες συνολικά, τις οποίες βρίσκουμε αποκλειστικά και μόνο στο νησί.
> Επισκέψιμο κατόπιν συνεννοήσεως, Τ/22870-41.125, www.kostantakis.gr
Οινοποιείο Σύρου
Ο οινοποιός και οινολόγος Νίκος Χατζάκης δημιούργησε το οινοποιείο του στη Λαγκάδα στα Τάλαντα, λίγο έξω από την Ερμούπολη, το 2011. Με σύγχρονο, αλλά μικρής δυναμικότητας εξοπλισμό παράγει περίπου 7.000 φιάλες, μοιρασμένες ανάμεσα στις δύο ετικέτες λευκών κρασιών: το Σαν τα Μάραθα, που είναι 100% Ασύρτικο, και τη Φάμπρικα, ένα χαρμάνι Μονεμβασιάς με Κουντούρα. Στα άμεσα σχέδια του οινοποιού είναι η φύτευση αμπελώνων, καθώς μέχρι σήμερα τα σταφύλια προμηθεύεται από συνεργαζόμενους παραγωγούς στο Πλατύ Βουνί της Σύρου και στη Νάουσα της Πάρου. Στα λίγα δρύινα βαρέλια του οινοποιείου βρίσκεται αυτήν τη στιγμή η πρώτη του προσπάθεια ερυθρής οινοποίησης από την ποικιλία Μανδηλαριά, η οποία θα κυκλοφορήσει το φθινόπωρο. Τα κρασιά τα βρίσκουμε σε πολλά σημεία στη Σύρο, στην Τήνο, στο Ανδριακόν Παντοπωλείο στην Ανδρο και σε λίγες κάβες της Αθήνας.
> Επισκέψιμο κατόπιν συνεννοήσεως, Τ/6946-302.920
Κήπος Ξυδάκη, Μύκονος
Ο οδοντίατρος Γιώργος Ξυδάκης παράγει στην Κούτελα, ερασιτεχνικά, γύρω στους 2 τόνους κρασί ετησίως. Ο μικρός αμπελώνας του με τις περίπου 1.000 ρίζες από τοπικές ποικιλίες, όπως Παριανό, Κουντούρα, Σερφιώτικο, Ασπρο και Μαύρο Ποταμίσι, Μαύρη Ασκαθαριά, Κουφόρρωγο, Ξερομαχαιρούδες κ.ά., βρίσκεται ανάμεσα στο Καλαμοπόδι και το Πλυντρί και τον εφοδιάζει εν μέρει για την παραγωγή των 4 ετικετών που εμφιαλώνει. Τα υπόλοιπα σταφύλια τα προμηθεύεται από συνεργαζόμενους αμπελουργούς στη Σύρο, την Τήνο και τη Νάξο. Ανάλογα με τη χρονιά μάλιστα, οι ποικιλιακές συνθέσεις ή τα ποσοστά τους μπορεί να διαφέρουν. Ο Τριάμπελος είναι ένα λευκό κρασί που παράγεται συνήθως από Μονεμβασιά, Σερφιώτικο και Καλαμαρκούδα και μέρος από αυτό το χαρμάνι ωριμάζει σε βαρέλια για να δώσει τον Τριάμπελο Βαρέλι. Η Μικρή Κούτελα είναι ένα ερυθρό από Μαύρο Ποταμίσι και άλλες γηγενείς ποικιλίες. Βγάζει και δύο επιδόρπια κρασιά, ένα ερυθρό λιαστό από Κουντούρα, το Γκουρού, και ένα λευκό, το Ταρώ από Μονεμβασιά. Τόσο ο αμπελώνας του όσο και ο μπαχτσές του (ο οποίος και τον εφοδιάζει με καλούδια για να παρασκευάζει και να συσκευάζει μικρές ποσότητες από γλυκά κουταλιού, μαρμελάδες, λεμονάδες, ξίδια, τουρσιά, αρωματικά βότανα και αφεψήματα) είναι πιστοποιημένοι από τη ΔΗΩ. Τα κρασιά αλλά και τα υπόλοιπα προϊόντα του τα βρίσκουμε σε λίγα σημεία στη Μύκονο (Κρεοπωλείο Μενάγια, Κάβα Μπρούζου, Παντοπωλείο της Μαριέττας Πλουμιστού, εστιατόριο «Sale e Pepe»), στη Σύρο στον Κριτσίνη και στην Ανδρο στο Ανδριακόν Παντοπωλείο.
> Δεν είναι επισκέψιμο.
Τηνιακοί Αμπελώνες
Με επικεφαλής οινολόγο τον Θάνο Φακορέλη, ειδική σύμβουλο οινολόγο τη Nadine Gublin, οινολόγο την Ελένη Αλευρά και υπεύθυνο αμπελώνων τον Μιχάλη Τζανουλίνο, ο Αλέξανδρος Αβατάγκελος ξεκίνησε τις φυτεύσεις των αμπελώνων του από το 2002 μέχρι το 2005. Τα 100 στρέμματα με Ασύρτικο, Μαυροτράγανο, Μαλαγουζιά και Αυγουστιάτη βρίσκονται φυτεμένα σε 4 σημεία, σε υψόμετρο περίπου 450, γύρω από τον Φαλατάδο. Το σύγχρονο, μικρό οινοποιείο βρίσκεται στο μέσον του ενός από τα αμπελοτεμάχια και ο πρώτος τρύγος έγινε το 2008. Η ετήσια παραγωγή κυμαίνεται από 15.000 έως 17.000 φιάλες, μοιρασμένη ανάμεσα σε 4 ετικέτες με το brand name T-Oinos, τρεις εκ των οποίων μονοποικιλιακές συν ένα χαρμάνι Μαυροτράγανου με Αυγουστιάτη. Τα κρασιά τα βρίσκουμε σε επιλεγμένα σημεία σε όλη την Ελλάδα, ενώ το μεγαλύτερο μέρος τους εξάγεται.
> Επισκέψιμο κατόπιν συνεννοήσεως, Τ/22830-41.120
Οινοποιείο Βότσαρη, Σίφνος
Ο Δημήτρης Βότσαρης, με σπουδές οινολογίας, ασχολείται με την αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού στη Σίφνο για πάνω από 10 χρόνια. Οι αμπελώνες του, εκτάσεως 20 στρεμμάτων, βρίσκονται σε 5 διαφορετικά αμπελοτόπια, είναι ξηρικοί και καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο, αν και χωρίς πιστοποίηση. Αυτοί είναι οι λόγοι που οι διακυμάνσεις στις ποσότητες είναι μεγάλες, καθώς άλλες χρονιές οινοποιεί μόνο 3 κι άλλες μέχρι και 14 τόνους σταφύλια. Στο σύγχρονα εξοπλισμένο οινοποιείο του, στη βορειοανατολική πλευρά του νησιού, παράγει 3 ετικέτες, όλες τους μονοποικιλιακές, δύο λευκές -μία από Σαββατιανό και μία από Ασύρτικο- και μία ερυθρή από Μανδηλαριά. Κάποιες χρονιές παράγει και ένα λιαστό κρασί από συν-οινοποίηση Μανδηλαριάς με Σαββατιανό. Τα κρασιά του τα βρίσκουμε σε στη Σίφνο και στο «Farmer’s Republic» στην Αθήνα.
> Δεν είναι επισκέψιμο.
Οινοποιείο Χρήστου Φόνσου, Τήνος
Οι μόλις 3.500 φιάλες που παράγει το οινοποιείο αυτό φτάνουν ίσα-ίσα για τις ανάγκες του νησιού. Η παραγωγή τους ξεκίνησε το 1997, όταν ιδρύθηκε το μικρό οινοποιείο του Χρήστου Φόνσου, λίγο έξω από την Κώμη. Τρεις οι ετικέτες που βγάζει: ο Μπελώνης, ένα ερυθρό κρασί που παράγεται αποκλειστικά από μαύρο Ποταμίσι, ο λευκός Μαθιουλής από χαρμάνι τοπικών ποικιλιών, όπως Ποταμίσι, Μονεμβασιά και Μοσχάτο, και ο ερυθρός Μαθιουλής που αποτελεί συν-οινοποίηση Κουμαριανού με μαύρο Ποταμίσι. Οι ιδιόκτητοι αμπελώνες φτάνουν τα 12 στρέμματα και αξίζει να αναφέρουμε πως οι Μονεμβασιές που έχει φυτεμένες είναι από τα παλαιότερα κλήματα πανελληνίως, αφού πρόκειται για αμπέλια που δεν προσβλήθηκαν από φυλλοξήρα. Τα κρασιά του τα βρίσκουμε κυρίως στο νησί, σε αρκετά σημεία και εστιατόρια.
> Επισκέψιμο κατόπιν συνεννοήσεως, Τ/6977-668.060
Μυκόνου Βίωμα, Οικολογικό Αγρόκτημα, Μύκονος
Από τους, μικρής απόδοσης, ξερικούς αμπελώνες του μοναστηριού της Παναγίας της Τουρλιανής στη Μαού Ανω Μεράς εφοδιάζεται τα σταφύλια ο Νίκος Ασημομύτης για να παράγει εδώ και 21 χρόνια τρεις ετικέτες, που δεν ξεπερνούν συνολικά τις 17.000 φιάλες.
Τα εν λόγω 44 στρέμματα αμπελώνων καλλιεργούνται με βιολογικές/βιοδυναμικές μεθόδους και απολαμβάνουν μάλιστα ιδιαίτερη περιποίηση από τον Νίκο Ασημομύτη, μια και ανάμεσα στα κλήματα υπάρχει τοποθετημένη ηχητική εγκατάσταση από την οποία ακούγεται κλασική μουσική στους αμπελώνες, που συμβάλλει στην ευρωστία και την υγεία των φυτών! Από αυτά τα καλοαναθρεμμένα αμπέλια παράγονται το λευκό Παραπορτιανό, χαρμάνι από Ασύρτικο και Αθήρι, το ερυθρό Παραπορτιανό, που φτιάχνεται από Μανδηλάρι και Αγιαννίτη, όπως και ο Ηλιόφιλος, ένα λιαστό, γλυκό κρασί που συνδυάζει το ερυθρό Μανδηλάρι με τη λευκή Μαλαγουζιά. Αν και η οινοποίηση πραγματοποιείται σε άλλο οινοποιείο, καθώς δεν διαθέτει τον ανάλογο εξοπλισμό, ωστόσο οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν τον τρύγο και να δοκιμάσουν τα κρασιά του, μαζί με καλούδια από τον κήπο του, κάτω από μια πέργκολα, πλάι στους αμπελώνες. Στο αγρόκτημα παράγονται επίσης ξίδι, αμπελόφυλλα, πετιμέζι και μέλι, και καλλιεργούνται βιολογικά κηπευτικά.
> Επισκέψιμο, Τ/22890-71.883, www.mykonosvioma.gr
Οινοποιείο Οικογένειας Κορρέ, Νάξος
Εδώ και δύο χρόνια παράγονται στη Νάξο οι τρεις οίνοι Ευοί Ευάν από την οικογένεια Κορρέ. Ενα κόκκινο και ένα ροζέ, αμφότερα από την ποικιλία Φωκιανό, συν ένα λευκό από χαρμάνι του Μοσχάτου με Μονεμβασιά, Σαββατιανό και Αηδάνι. Η συνολική παραγωγή τους φτάνει τις 7.000 φιάλες ετησίως. Οι ιδιωτικοί αμπελώνες της οικογένειας, πιστοποιημένοι βιολογικά από τη ΔΗΩ, είναι εκτάσεως 10 στρεμμάτων και μαζί με το οινοποιείο βρίσκονται στην Αγιά Κορωνίδας. Ο εξοπλισμός είναι μεν βασικός, αλλά σύγχρονος.
> Επισκέψιμο κατόπιν συνεννοήσεως, Τ/22850-24.100, 6973-330.045
Μωραΐτικο, Πάρος
Με μακρά οικογενειακή ιστορία στην οινοποίηση, η οικογένεια του Γιώργου Μωραΐτη παράγει από το 1976 τρία κρασιά με την επωνυμία Μωραΐτικο. Από αυτά, το λευκό είναι ένα χαρμάνι Μονεμβασιάς και Μαλαγουζιάς, το κόκκινο είναι Μονεμβασιά οινοποιημένη μαζί με Αηδάνι και Μαυροτράγανο, και το ροζέ συνδυάζει το Μαυροτράγανο με τη Μαλαγουζιά και τη Μονεμβασιά. Στους ιδιόκτητους αμπελώνες τους, εκτάσεως 20 στρεμμάτων, καλλιεργούνται με βιολογικό τρόπο όλες οι προαναφερθείσες ποικιλίες, οι οποίες οινοποιούνται σε ένα σύγχρονο οινοποιείο που βρίσκεται μέσα στον αμπελώνα, στα Φύκια της Νάουσας, και έχουν την επιμέλεια του οινολόγου Τάσου Τριανταφύλλου και του ίδιου του Γιώργου Μωραΐτη, επίσης οινολόγου. Τα κρασιά τους τα βρίσκουμε σε πολλά σημεία σε όλο το νησί, αλλά και σε αρκετά καταστήματα στην Αθήνα και την υπόλοιπη Ελλάδα.
> Επισκέψιμο, Τ/22840-51.920
