Οι θέσεις της Δημοτικής Κίνησης Πολίτες για τα Νησιά μας για τη διαχείριση των υδάτων.

ΜΕΤΡΑ ΑΜΕΣΗΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΛΕΙΨΥΔΡΙΑΣ
1. Αντιμετώπιση του προβλήματος υδροδότησης της κεντροδυτικής Νάξου με την προμήθεια και εγκατάσταση τουλάχιστον μίας μονάδας αφαλάτωσης με ονομαστική δυναμικότητα σε παραγωγή πόσιμου νερού ως 2.000m3/d. Η συγκεκριμένη Μ/Α δύναται να εγκατασταθεί χωρίς να απαιτηθούν οι χρονοβόρες αδειοδοτικές διαδικασίες με επίκληση και ενεργοποίηση των διατάξεων του άρθρου 50 του πρόσφατου Ν.4487 (ΦΕΚ 116 Α 09-08-2017). Με την συγκεκριμένη διαδικασία:
• Επιτρέπεται η προσωρινή εγκατάσταση και  λειτουργία μονάδων παραγωγής νερού ύδρευσης, μέσω αφαλάτωσης με δυναμικότητα μικρότερη από 2.000 κ.μ./ ημέρα, για την εξυπηρέτηση επειγουσών και βραχυχρόνιων αναγκών υδροδότησης νησιών, μέχρι τις 31.12.2020.
• Με απόφαση του Υπουργού Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, εγκρίνεται η εγκατάσταση και λειτουργία των μονάδων αφαλάτωσης εγκρίνεται η χωροθέτηση των μονάδων αφαλάτωσης και τα απαιτούμενα τεχνικά έργα, και η χρονική διάρκεια της λειτουργίας, η οποία δεν μπορεί να εκτείνεται πέραν της 31.12.2020. Οι φορητές μονάδες του παρόντος άρθρου απομακρύνονται εντός δέκα (10) ημερών από τη λήξη της χρονικής διάρκειας της λειτουργίας, εκτός και αν στο μεταξύ έχουν λάβει τις προσήκουσες αδειοδοτήσεις.
• Η λειτουργία των φορητών Μ/Α από τους Δήμους γίνεται, κατά παρέκκλιση των διατάξεων περί πολεοδομικής και περιβαλλοντικής αδειοδότησης και των διατάξεων των νόμων 4014/2011 (Α΄ 209) και 3982/2011 (Α΄ 143).
• Για την προσωρινή εγκατάσταση και λειτουργία των μονάδων του παρόντος άρθρου εφαρμόζονται οι διαδικασίες του συνοπτικού διαγωνισμού [δηλαδή τα οριζόμενα στο άρθρο 117 του ν. 4412/2016 (Α΄ 147)], ανεξάρτητα από την εκτιμώμενη αξία της σύμβασης.

Αν είχε εφαρμόσει ο Δήμος την προτεινόμενη διαδικασία θα μπορούσε να έχει εγκαταστήσει ήδη από τη λήξη του φετινού χειμώνα, οπότε ήταν γνωστά τα πενιχρά δεδομένα των βροχοπτώσεων, μία Μ/Α ονομαστικής δυναμικότητας σε παραγωγή πόσιμου νερού της τάξης των 2.000m3/d στην ευρύτερη παράκτια ζώνη της Γαλήνης – Εγγαρών. Με τον τρόπο αυτό το μερικώς ή πλήρως αφαλατωμένο νερό θα μπορούσε να προωθείται στη λιμνοδεξαμενή των Εγγαρών για προσωρινή αποθήκευση – ομογενοποίηση με τα διαθέσιμα όμβρια των ταμιευτήρων. Ακολούθως τα αναμεμειγμένα ύδατα θα περνούσαν από τελική ρύθμιση των ποιοτικών χαρακτηριστικών τους στο ταχυδιυλιστήριο, ώστε να διοχετεύονται στο δίκτυο. Έτσι επιτυγχάνουμε:

• Την παραγωγή 60.000m3 κάθε μήνα, ήτοι από 01/03/2018 – 31/10/2018 (οπότε και αναμένεται να μας ξανα-αγαπήσει ο Θεός και να βρέξει) θα μπορούσαμε να έχουμε παραγωγή 430.000m3 (τα ¾ της χωρητικότητας της λιμνοδεξαμενής των Εγγαρών).
• Την αποφυγή άντλησης ισοδύναμων ποσοτήτων από τα Υπόγεια Υδατικά Συστήματα του κεντρικού & δυτικού τμήματος του νησιού, που με την πρακτική που ακολουθεί η Δημοτική Αρχή θα κληθούν και πάλι να σηκώσουν το βάρος της υδροδότησης της συγκεκριμένης περιοχής.
• Την επίτευξη εντελώς ομοιογενούς σε ποιοτική σύσταση νερού προς διανομή, κατάλληλου για ανθρώπινη κατανάλωση.

2. Σημειώνεται ότι είναι ήδη Μάιος, τα επιφανειακά αποθέματα υδάτων στους ταμιευτήρες κατά δήλωση του αρμόδιου αντιδημάρχου είναι 550.000m3 και έχουμε παντελή άγνοια των υπόγειων αποθεμάτων παρότι είναι κοινό μυστικό, ότι η στάθμη πηγαδιών και γεωτρήσεων έχει ήδη κατέβει σημαντικά.

Και όλα αυτά ενώ βρισκόμαστε στην έναρξη της τουριστικής περιόδου και διανύουμε την περίοδο άρδευσης του βασικότερου αγροτικού προϊόντος της Νάξου που είναι η καλοκαιρινή πατάτα.

Ούτως πρέπει να διερευνηθεί η δυνατότητα εγκατάστασης και δεύτερης Μ/Α παρόμοιας δυναμικότητας για τη νοτιοδυτική Νάξο, με την ίδια ως άνω μεθοδολογία.

Παράλληλα θα πρέπει να γίνει άμεση αποτίμηση της υφιστάμενης κατάστασης και και να εξεταστεί η αναγκαιότητα υποβολής αιτήματος κήρυξης τμήματος ή του συνόλου του Δήμου σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας του Ν.3013/02.

Η σκοπιμότητα της συγκεκριμένης ενέργειας σχετίζεται με τα ακόλουθα «πλεονεκτήματα»:

• Η γενική κατεύθυνση προβλέπει την εκπόνηση ειδικών σχεδίων αντιμετώπισης του προβλήματος, τη βοήθεια όλης της κρατικής μηχανής και τη διάθεση κονδυλίων, κατά παρέκκλιση των χρονοβόρων γραφειοκρατικών διαδικασιών που ακολουθούνται σε κανονικές συνθήκες.
• Αμεσότητα στην εκτέλεση των δράσεων «ανακούφισης» του προβλήματος χωρίς την τήρηση γραφειοκρατικών διαδικασιών περιβαλλοντικής και λοιπών αδειοδοτήσεων και εφαρμογής των απαιτούμενων παρεμβάσεων (Εγκύκλιοι ΕΥΠΕ οικ.203913/19-12-2012/ΑΔΑ: Β4ΜΛ0-Μ89 & ΕΥΠΕ οικ.202362/03-10-2012/ΑΔΑ: Β4ΤΖ0-ΣΙΟ).
• Κάλυψη του συνόλου ή σημαντικού μέρους των απαιτούμενων δαπανών από τον προϋπολογισμό της Γ.Γ Πολιτικής Προστασίας (άρθρο 8 παρ 1ε,1ζ Ν.3013/02).

3. Την περιστολή της κατανάλωσης ενέργειας από μια τέτοια ενεργοβόρα υποδομή με την ενσωμάτωση ενός συστήματος εικονικού net metering μέσω ανανεώσιμων πηγών ενέργειας που θα εγκατασταθεί σε άλλη κατάλληλη για το σκοπό αυτό δημοτική ιδιοκτησία και θα αντισταθμίζει την ηλεκτρική κατανάλωση της αφαλάτωσης. 

4. Εξοικονόμηση υδάτων από το μόνιμο πληθυσμό, τους αγρότες, τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες και τους επισκέπτες του νησιού.
• Ενημερωτική καμπάνια που θα περιλαμβάνει:
• ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά σποτ σε τοπικά μέσα,
• ένθετα στον τοπικό τύπο,
• διανομή φυλλαδίων σε μεγάλες ομάδες πληθυσμού (σχολεία, νοσοκομείο, δημόσιες υπηρεσίες, εκκλησίες κλπ),
• διοργάνωση θεματικών ημερίδων.
• Συνεργασία με τους οικείους επαγγελματικούς φορείς (Σύλλογος Ξενοδόχων, Μαζικής Εστίασης, Ενοικιαζομένων Δωματίων κλπ) ώστε στις υποδομές τους να υπάρχει κατάλληλη πολύγλωσση ενημερωτική σήμανση για την ανάγκη εξοικονόμησης νερού.
• Συνεργασία με τους παραγωγικούς φορείς του πρωτογενούς τομέα, τους γεωπόνους και την ΕΑΣ Νάξου, για προώθηση καμπάνιας βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών άρδευσης και διαχείρισης των καλλιεργειών καθώς και των υγρών και στερεών αποβλήτων κτηνοτροφικών μονάδων.
• Συνεργασία με τις κεντρικές και περιφερειακές υπηρεσίες ανάπτυξης για ενημέρωση των μεταποιητικών δραστηριοτήτων επί των βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών διαχείρισης των υδάτων (λ.χ. ύδατα κοπής σε μαρμαράδικα, ύδατα πλύσης σε επεξεργασία τροφίμων κλπ).
• Έλεγχος δεξαμενών και δικτύων αναφορικά με βλάβες, διαρροές και απώλειες, με άμεση αποκατάσταση ζημιών με χρήση νέων τεχνολογιών. Παροχή υπηρεσίας χαρτογράφησης και ελέγχου δικτύων με:
• μικροκάμερες,
• μαγνητική διασκόπηση κ.λ.π
5. Έλεγχος των υφιστάμενων δημοτικών γεωτρήσεων με εκτέλεση των ακόλουθων ενεργειών:
• Δοκιμαστικές αντλήσεις για την αποτίμηση της κρίσιμης παροχής τους (δυνατότητα κάλυψης αναγκών χωρίς εξάντληση και ποιοτική υποβάθμιση των υπόγειων αποθεμάτων) και των φυσικοχημικών και λοιπών ποιοτικών χαρακτηριστικών των αντλούμενων υδάτων.
• Έλεγχος των αντλητικών συστημάτων και εξασφάλιση των απαιτούμενων συστημάτων ασφαλείας ώστε να αποφευχθούν βλάβες κατά την περίοδο αιχμής και δαπανηρές αντικαταστάσεις.
6. Ενεργοποίηση της άντλησης από υφιστάμενες δημοτικές ή μισθωμένες ιδιωτικές γεωτρήσεις ως έσχατο μέτρο (και όχι ως μοναδική – κεντρική επιλογή) αντιμετώπισης της λειψυδρίας, λαμβάνοντας μέριμνα για:
• Ισόρροπη κατανομή των αντλούμενων ποσοτήτων σε διάφορες ζώνες της προβληματικής περιοχής, ώστε να ισοσταθμιστεί αντίστοιχα και η οικολογική και περιβαλλοντική ζημία από τη συγκεκριμένη πρακτική.
• Επιλογή χρήσης γεωτρήσεων που δεν αντλούν από επίσημα καταγεγραμμένους προβληματικούς υπόγειους υδροφορείς της κεντρικής και δυτικής Νάξου.
• Συνεχή καταγραφή της κατάστασης των υπογείων υδάτων που τροφοδοτούν τις γεωτρήσεις και εκ περιτροπής διακοπής της άντλησης όταν οι ενδείξεις καθίστανται ανησυχητικές για την ποιότητα και την ποσότητα των υπογείων υδάτων.
7. Εκμετάλλευση της δυσμενούς υδρολογικής κατάστασης για άμεση παρέμβαση στους υφιστάμενους ταμιευτήρες προς αποκατάσταση ζημιών με εκτέλεση των ακόλουθων ενεργειών:
• Αποκατάσταση του «νεκρού τους» όγκου με καθαρισμό του πυθμένα τους από ιλώδη φερτά υλικά.
• Έλεγχος στεγανότητας και αποκατάσταση γεωυφάσματος (λιμνοδεξαμενή) και ρωγμών (φράγμα) με τις πρέπουσες ενέργειες.
8. Συνεχή και αξιόπιστη ενημέρωση των δημοτών, μέσω της ιστοσελίδας του Δήμου και  επίσημων ανακοινώσεων αναφορικά με:
• Τις χρησιμοποιούμενες κάθε φορά πηγές υδροληψίας.
• Tα συνολικά και επιμέρους διαθέσιμα αποθέματα υδάτων και την ανάγκη περιστολής της κατανάλωσης ύδατος.
• Τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των διατιθέμενων υδάτων (αποτελέσματα μετρήσεων από διαπιστευμένο φορέα) και ενδεχόμενους περιορισμούς στη χρήση τους ως ύδατα κατάλληλα για ανθρώπινη κατανάλωση.
9. Επικαιροποίηση και πιστή εφαρμογή του δημοτικού κανονισμού ύδρευσης ισότιμα και ισομερώς προς όλους, ώστε:
• Να επιβραβεύεται η εξοικονόμηση.
• Να αποθαρρύνεται η υπερκατανάλωση.
• Να εισπράττονται πρόστιμα που αφενός θα συνετίσουν τους «αδιάφορους» και αφετέρου θα διοχετεύσουν στο σύστημα πόρους για τη στήριξη των υπολοίπων δράσεων.

 ΜΕΣΟΠΡΟΘΕΣΜΑ & ΜΑΚΡΟΠΡΟΘΕΣΜΑ ΜΕΤΡΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ

1. Εκπόνηση υδρογεωλογικής Μελέτης ανά υδρολογική λεκάνη, ώστε να είναι γνωστό το υδατικό ισοζύγιο κάθε περιοχής.
2. Μελέτη διαχείρισης υδατικών πόρων ανά υδρογεωλογική λεκάνη. Καθορισμός αναγκών & ζήτησης, ποσοτικών και ποιοτικών χαρακτηριστικών για στήριξη:
• Ύδρευσης.
• Άρδευσης.
• Βιοτεχνίας – Εξόρυξης – Μεταποίησης.
• Περιβαλλοντικού Αποθέματος.

Παράδειγμα τέτοιας μελέτης που είναι καταγεγραμμένη στο πρόγραμμα της Κίνησης από την άνοιξη του έτους 2014 είναι η Μελέτη Διαχείρισης Υδατικών Πόρων Λιβαδίου Νάξου που είναι ενταγμένη στην 1η Αναθεώρηση του Σχεδίου Διαχείρισης Λεκανών Απορροής Ποταμών του Υδατικού Διαμερίσματος Νήσων Αιγαίου με Κωδικό – Ονομασία Μέτρου: Μ14Σ1602, Φορέα Υλοποίησης τη Διεύθυνση Υδάτων Νοτίου Αιγαίου και κόστος 400.000€, ώστε τα έργα που θα προκύψουν από αυτή τη μελέτη να εκτελεστούν στην επόμενη διαχειριστική περίοδο.

3. Εγκατάσταση μονάδων αφαλάτωσης για την αντιμετώπιση θερινών αιχμών ζήτησης και φαινομένων λειψυδρίας στους παραλιακούς οικισμούς.
4. Καλλιέργεια και προστασία πηγών για απόληψη φυσικών υδάτων.
5. Τεχνητός εμπλουτισμός υπογείων υδροφορέων με φυσικά ύδατα. Άρση της υφαλμύρινσης.
6. Μελέτη και κατασκευή μικρών φραγμάτων ανάσχεσης ομβρίων απορροών στις ορεινές περιοχές για κάλυψη των αναγκών άρδευσης και ποτίσματος των ζώων αλλά και για ύδρευση. Πρόβλεψη ανακατασκευής των αναβαθμίδων.
7. Master Plan αντιμετώπισης περιοδικών φαινομένων λειψυδρίας με ιεράρχηση ενεργειών και πηγών άντλησης υδάτων για διοχέτευση στη ζήτηση:
• Εγκατάσταση φθηνών και αξιόπιστων μεθόδων περιορισμού της εξατμισοδιαπνοής στους επιφανειακούς ταμιευτήρες.
• Χρήση υπόγειων υδροφορέων που θα έχουν προκύψει από την υδρογεωλογική μελέτη ως ταμιευτήρων φυσικών υδάτων που θα διοχετεύονται σε αυτούς με τεχνητό εμπλουτισμό.
• Έγκαιρη (από την άνοιξη) ενεργοποίηση αφαλατώσεων και ταμίευση της παραγωγής για δημιουργία αποθεμάτων.
• Επιλογή περιοχών άντλησης υπογείων υδάτων ανάλογα με τα διαθέσιμα υπόλοιπα και τη ζήτηση.
8. Νομιμοποίηση και περιβαλλοντική αδειοδότηση όλων των δημοτικών ΕΕΛ.
9. Αναβάθμιση δημοτικών ΕΕΛ με στόχο την επαναχρησιμοποίηση των επεξεργασμένων αστικών λυμάτων για άρδευση ή τεχνητό εμπλουτισμό των υπόγειων υδροφορέων. Η συγκεκριμένη παρέμβαση είναι απαραίτητη και επείγουσα για τον ΒΙΟΚΑ Τσικαλαριού, καθώς ο ΒΙΟΚΑ σήμερα εκβάλει στη λεκάνη κατάκλυσης του υπό κατασκευή φράγματος Τσικαλαριού.
10. Εκπόνηση μελέτης δικτύων άρδευσης και ύδρευσης από το φράγμα Τσικαλαριού, ώστε να καταστεί σύντομα πλήρως εκμεταλλεύσιμη η συγκεκριμένη υποδομή.
11. Δημιουργία και θεσμοθέτηση ζωνών προστασίας δημοτικών υδροληψιών (επιφανειακών και υπόγειων).
• Ζώνη Ι: άμεσης προστασίας
• Ζώνη ΙΙ: ζώνη ελέγχου
• Ζώνη ΙΙΙ: ζώνη επιτήρησης
• Εκπόνηση ΣΑΝ (Σχεδίου Ασφάλειας Νερού).
12. Δημιουργία δικτύου κεντρικού ελέγχου των φυσικοχημικών χαρακτηριστικών και της πιεζομετρίας των υπόγειων υδάτων σε κάθε υδρογεωλογική λεκάνη που θα προκύψει από τις υδρογεωλογικές μελέτες.
13. Διαχειριστικό σχέδιο ύδρευσης στο οποίο έχουν εντοπιστεί οι υδατικοί πόροι που θα καλύψουν τις ανάγκες ύδρευσης σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Εντοπίζονται τα εξωτερικά υδραγωγεία, καθορίζονται τα μέτρα προστασίας και επιπρόσθετα γίνεται:
• Έλεγχος σταθμών και διαρροών στις δημοτικές δεξαμενές με αυτοματοποιημένο τρόπο.
• Έλεγχος κατάστασης και διαρροών στα δημοτικά δίκτυα μεταφοράς και διανομής ύδατος με αυτοματοποιημένο τρόπο.
• Καταγραφή και σταδιακή αντικατάσταση φθαρμένων δικτύων & υδρομέτρων.
• Περιορισμός και εξάλειψη της υδατοκλοπής.
14. Διαχειριστικό Σχέδιο Άρδευσης μέσω οργανισμού (ΤΟΕΒ ή Δημοτικής δομής) για την ανάκτηση του κόστους κτήσης αρδευτικού νερού από τους αγρότες.
• Μελέτη και κατασκευή νέων αρδευτικών δικτύων.
• Μέριμνα για εγκατάσταση συστημάτων εξοικονόμησης ύδατος σε υδροβόρες καλλιέργειες.
15. Θεσμοθέτηση εναρμονισμένης τιμολογιακής πολιτικής υδάτων ύδρευσης και άρδευσης με σκοπό:
• Να επιβραβεύεται η εξοικονόμηση.
• Να αποθαρρύνεται η υπερκατανάλωση.
• Να παρέχεται κίνητρο για την επανακατοίκηση των οικισμών.
• Να παρέχεται κίνητρο στους αγρότες για την ανακατασκευή των αναβαθμίδων και την επανακαλλιέργεια της ορεινής και ημιορεινής ζώνης.
16. Αναδιοργάνωση της Εσωτερικής Υπηρεσίας του Δήμου με στελέχωση των Διευθύνσεων & Τμημάτων για την υποστήριξη των ανωτέρω δράσεων και μέσω νέου οργανισμού (ΔΕΥΑ, ΤΟΕΒ, άλλη δημοτική δομή). Πρόσληψη υπαλλήλων.
17. Περιοδική ανάρτηση όλων των δεδομένων αναφορικά με τους ελέγχους ποιότητας των υδάτων ανθρώπινης κατανάλωσης στην επίσημη ιστοσελίδα του Δήμου.
18. Μελέτη και εγκατάσταση δημοτικής μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ για την αντιστάθμιση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από τις ενεργοβόρες υποδομές ύδρευσης ή/και αποχέτευσης μέσω του προγράμματος εικονικού net metering.
19. Διεκδίκηση θεσμοθέτησης υποχρέωσης κατασκευής δεξαμενών αποθήκευσης ομβρίων υδάτων για νέες κατασκευές κατοικίας, μεταποίησης, αγροτικών εκμεταλλεύσεων και τουριστικών καταλυμάτων.
20. Ευαισθητοποίηση πολιτών για την ανάγκη εξοικονόμησης ύδατος:
1. Ενημέρωση στα σχολεία για την καλλιέργεια υδρολογικής & οικολογικής συνείδησης στις νέες γενιές.
2. Συνεργασία με τις επαγγελματικές ενώσεις και τους παραγωγικούς φορείς αναφορικά με τις δράσεις εξοικονόμησης ύδατος.
3. Συνεργασία με το ΚΕΓΕ για την ενσωμάτωση βέλτιστων διαθέσιμων πρακτικών άρδευσης στις αγροτικές εκμεταλλεύσεις.