Προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή
ΤΟ ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΑΔΙΕΞΟΔΟ ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΕΥΡΩΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
«Στο ρολόι ενός έθνους η δημογραφία είναι ο κοντός δείκτης» Alfred Sauvy Théorie générale de la population (1952-1954)
Η χαμηλή γεννητικότητα είναι ένα φαινόμενο που πρωτοεμφανίστηκε στο δυτικό κόσμο στα τέλη της δεκαετίας του ’60. Είναι το φαινόμενο της πτώσης της γεννητικότητας των ευρωπαϊκών (αρχικά) πληθυσμών κάτω από τα όρια της αντικατάστασης των γενεών (Συνθετικός Δείκτης Γεννητικότητας<2 class="more" hr="">δημογραφική διαίρεση του πλανήτη ανάμεσα στο «γερασμένο» Βορρά, του οποίου το εργατικό δυναμικό ολοένα και συρρικνώνεται, και το «νεανικό» Νότο που τροφοδοτεί το Βορρά με μετανάστες. Στις αρχές της δεκαετίας του ’90 άρχισε να εμφανίζεται μεταξύ των «ανεπτυγμένων» οικονομικά χωρών μια νέα διαίρεση: αυτή ανάμεσα στις χώρες της Χαμηλής Γεννητικότητας (ΣΔΓ 1,5- 2,1 παιδιά ανά γυναίκα) και τις χώρες της Χαμηλότατης Χαμηλής Γεννητικότητας (ΣΔΓ 0,9-1,4 παιδιά ανά γυναίκα). Η διαίρεση αυτή έχει μια γεωγραφική συνοχή: Χαμηλή απλώς Γεννητικότητα έχουν οι αγγλοσαξονικές, οι σκανδιναβικές και οι γαλλόφωνες χώρες, ενώ Χαμηλότατη Χαμηλή έχουν οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, οι γερμανόφωνες χώρες και όλες οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και της Άπω Ανατολής (EUROSTAT)
Ήδη η δημογραφική κρίση επεκτείνεται στην Ευρώπη και ιδιαίτερα τις χώρες του ευρωπαϊκού νότου. Ενώ διεθνώς ο δείκτης αναπλήρωσης που εξασφαλίζει την σταθερότητα του πληθυσμού είναι 2,1 γεννήσεις ανά γυναίκα, στην ΕΕ κατεγράφη το 2013 ως 1,55, στην Ισπανία ηταν1,27, στην Ελλάδα και την Κυπρο1,3 και στην Ιταλία 1,39. Εκτιμάται ότι με αυτά τα ποσοστά ο πληθυσμός στις χώρες του νότου θα μειωθεί κατα 50 % σε 45 χρονια. (Golstein et al, The end of lowest-low-fertility, Max Plank Institute for Demographic Research, Working Paper, 2009-029).
Ήδη παρατηρείται γήρανση του πληθυσμού με ποσοστό πολιτών ηλικίας άνω των 65 ετων στην Ιταλία 21,4% και στην Ελλάδα 20%. Ο πληθυσμός της Ευρώπης αναμένεται να μειωθεί από 738 εκατομμύρια το 2015 σε 646 εκατομμύρια το 2100.
Η επιδείνωση της οικονομικής και κοινωνικής θέσης των νέων όμως σχετίζεται και με τους όρους ένταξης των χωρών της Νότιας Ευρώπης στην παγκοσμιοποιημένη αγορά. Σύμφωνα με μια σειρά μελετών στα πλαίσια της έρευνας GLOBALIFE Των πανεπιστημίων του Bielfeld και του Bamberg], στις χώρες που δε διέθεταν τα «θεσμικά φίλτρα» 1) της ισχυρής προστασίας των εργαζομένων, 2) της υψηλής ποιότητας Παιδείας και 3) του ισχυρού Κοινωνικού Κράτους οι «ηττημένοι της Παγκοσμιοποίησης» ήταν οι νέοι και οι γυναίκες. Σ’ ένα καθεστώς υψηλής ανταγωνιστικότητας οι μη έχοντες ατομικό και κοινωνικό κεφάλαιο νέοι, αλλά και οι γυναίκες (των οποίων το ατομικό και κοινωνικό κεφάλαιο υποβαθμίζεται λόγω αποχής από την εργασία κατά την περίοδο της κύησης) βρίσκονται σε ολοένα και δυσμενέστερη θέση από τους άνδρες με πολυετή εργασιακή εμπειρία. Έτσι, η «ανταγωνιστικότητα» στις χώρες που στερούνται ένα ισχυρό «δίχτυ» κοινωνικής προστασίας αποδεικνύεται μοιραία για τη γεννητικότητα.
Στην Ελλάδα λογω της οικονομικής κρίσης που άρχισε το 2008 και συνεχίζεται μέχρι σήμερα, η οικονομική αδυναμία των νέων και των γυναικών έλαβε διαστάσεις μαζικής κοινωνικής περιθωριοποίησης. Το ποσοστό της νεανικής ανεργίας ξεπέρασε το 60% το 2013, ενώ μόλις το 43,3% των γυναικών παραγωγικής ηλικίας εργάζονταν την ίδια χρονιά. Κατά συνέπεια, μια κοινωνία παραδοσιακά «νεανική» ως προς την πληθυσμιακή της δομή –όπου η οικογένεια αποτελεί μια κυρίαρχη αξία– αδυνατεί πλέον να δημιουργήσει οικογένεια και είναι μια από τις πέντε γηραιότερες χώρες του πλανήτη. Συμφωνα με μελέτη του Α. Δαντη στο Πανεπιστήμιο της Louvain (ερευνά SILC της Eurostat) « Το κριτήριο των Ελλήνων για το αν θα κάνουν οικογένεια είναι η επιτυχία στο επαγγελματικό πεδίο, ενώ για τις Ελληνίδες η «συμφιλίωση» οικογένειας και εργασίας».
Στην Ελλάδα σήμερα η αποχή από την εργασία για την παιδική μέριμνα να αντιμετωπίζεται τιμωρητέα και ο πολύτεκνος λογίζεται ως περιθωριακός παρά την ενσωμάτωση των κοινοτικών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο. Τόσο στο δημόσιο τομεα (νόμος 4210/2013) όσο και στον ιδιωτικό τομεα (νόμος 3655/2008) παραβιάζονται συστηματικά από τους εργοδότες οι διαταξεις προστασίας πατρότητος και μητρότητας, ενώ ακυρώνονται οι ελάχιστες διαταξεις προστασίας των πολυτέκνων.
Επειδή η καταπολέμηση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της Ελλάδος είναι ζήτημα εθνικής, κοινωνικής και οικονομικής επιβίωσης (Ηράκλειτος: «Αἰων παις εστι παίζων, πεσσεύων’ παιδος η βασιληίη»…)εν οψει και της αθρόας μετανάστευσης από την Μέση Ανατολή, ερωτασθε με ποιους τρόπους πέτεται η Επιτροπή να παρέμβει για την ανάσχεση της κατάστασης αυτής?
Μανωλης Κ. Κεφαλογιαννης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου