ΚΥΚΛΑΔΕΣ 2030 – Υπάρχει όριο στην Τουριστική ανάπτυξη;

Άρθρο του Γιάννη Γ. Τζανετή*

Λίγο πριν από την πρόσφατη εντυπωσιακή εξέλιξη των τουριστικών μεγεθών δημοσιεύσαμε μια μελέτη (https://www.naxospress.gr/arthro/arthrografoi/o-toyrismos-i-atmomihani-tis-ellinikis-viomihanias) που κατέληγε στο συμπέρασμα ότι οι 30 εκ. αφίξεις μέχρι το 2025 είναι ένας απολύτως ρεαλιστικός στόχος και πρέπει να αποτελέσει το επίκεντρο μιας εθνικής προσπάθειας.

Τότε η εκτίμηση αυτή αντιμετωπίστηκε με κάποιο σκεπτικισμό καθώς η χώρα είχε χαμηλές αφίξεις (κάτω από 20εκ.) και η τουριστική βιομηχανία έδειχνε σημάδια κόπωσης. Όμως οι εξελίξεις τα αμέσως επόμενα χρόνια μας δικαίωσαν. Η παγκόσμια ζήτηση ακολούθησε εκρηκτική άνοδο που με την σειρά της εκτόξευσε και την ελληνική τουριστική αγορά.

Μια ματιά στο σήμερα δείχνει ότι ο τουρισμός αποτελεί τον κυριότερο παραγωγικό κλάδο της Ελληνικής οικονομίας καθώς συνεισφέρει άμεσα το 8,0% του ΑΕΠ με την

συνολική συνεισφορά να φτάνει το 19,7% του ΑΕΠ (πηγή: World Travel & Tourism Council 2018) και διατηρεί περίπου 500.000 θέσεις εργασίας.

Παρόλα αυτά υπάρχει άφθονο ανεκμετάλλευτο δυναμικό καθώς η Ελλάδα βρίσκεται στην 8η θέση της Ευρωπαϊκής αγοράς με 27,2 εκ. αφίξεις το 2017 (πηγή: United Nations World Tourism Organization) πίσω από χώρες όπως η Αυστρία.

Κατάταξη Ευρωπαϊκών Χωρών (εκ. αφίξεις) 2017. Πηγή: WTO – World Tourism Organization

Α/Α	Χώρα	2017	2016	Ετήσιος Ρυθμός Ανάπτυξης
1	Γαλλία	86,9	82,7	5,1%
2	Ισπανία	81,8	75,3	8,6%
3	Ιταλία	58,3	52,4	11,2%
4	Ην. Βασίλειο	37,7	35,8	5,1%
5	Τουρκία	37,6	30,3	24,1%
6	Γερμανία	37,5	35,6	5,2%
7	Αυστρία	29,5	28,1	4,8%
8	Ελλάδα	27,2	24,8	9,7%
9	Ρωσία	24,4	24,6	-0,7%
10	Πορτογαλία	21,2	18,2	16,5%
	ΣΥΝΟΛΟ ΚΥΡΙΩΝ ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΩΝ	442,1	407,8	8,4%

Θα μπορούσε άραγε η Ελλάδα να επιτύχει μέχρι το 2030 40 εκ. αφίξεις και να αναδειχθεί σε πραγματικά παγκόσμια τουριστική δύναμη? Σίγουρα ναι, αρκεί να παρακολουθήσει τη διεθνή δυναμική και να διατηρήσει επί μακρόν μέσο ρυθμό ανάπτυξης κοντά στο μέσο όρο του ανταγωνισμού.

Έτσι, ως το 2030 μπορούν να αυξηθούν σημαντικά τα μεγέθη του κλάδου και ο στόχος των 40 εκ. αφίξεων να φαντάζει πλέον απολύτως ρεαλιστικός ίσως και μικρός!

Επιπλέον, αν διατηρηθεί η σημερινή αναλογία όπου κάθε εκ. αφίξεων δημιουργεί περίπου 20.000 θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να συντηρούνται συνολικά 800.000 θέσεις εργασίας έως το 2030. Μεγάλο μέρος της ανεργίας θα είχε απορροφηθεί και η πληθυσμιακή αφαίμαξη της χώρας θα είχε αναστραφεί.

Ο στόχος αυτός δεν θα επιτευχθεί άκοπα. Παρά την παγκόσμια έκρηξη της ζήτησης ο διεθνής ανταγωνισμός είναι σκληρός ενώ η γειτονιά μας επανέρχεται δυναμικά στο τουριστικό προσκήνιο (π.χ. Τουρκία, Αίγυπτος). Η ζήτηση υπάρχει, η άνοδος είναι παγκόσμια και θα εξακολουθήσει να είναι ισχυρή σε βάθος χρόνου, απαιτείται όμως στόχευση στο τρίπτυχο:

• Μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε υποδομές φιλοξενίας
• Ενίσχυση μεταφορών
• Media & Προβολή

Οι υφιστάμενες καμπάνιες προβολής χαρακτηρίζονται από κατακερματισμό, συνεχείς μεταβολές του μηνύματος, χαμηλή αποτελεσματικότητα. Παρά τα εντυπωσιακά υψηλά έξοδα προβολής το αποτέλεσμα είναι μάλλον φτωχό. O ΕΟΤ και οι περιφερειακοί φορείς δαπανούν αθροιστικά περίπου € 30 εκ. κάθε χρόνο. Για σύγκριση σημειώνεται ότι οι κορυφαίες Ελληνικές επιχειρήσεις (πχ στον κλάδο των τηλεπικοινωνιών) δεν δαπανούν περισσότερα από 10-20 εκ. με πολλαπλάσια ισχυρότερο αποτέλεσμα. Μια ενιαία προσπάθεια με επαγγελματισμό θα εκτόξευε την εικόνα της Ελλάδας διεθνώς. Η χώρα διαθέτει ένα από τα πολυτιμότερα brand names για να σπαταλιέται στις μέτριες καμπάνιες του ΕΟΤ.

Στο δυναμικό φιλοξενίας της χώρας απαιτείται μια μικρή επανάσταση με μεγάλης κλίμακας επενδύσεις κοντά σε μεγάλους σταθμούς διακίνησης τουριστών. Οι μεγάλης κλίμακας επενδύσεις, με σεβασμό στα φυσικά κληροδοτήματα, θα αναδειχθούν σε ισχυρούς πόλους έλξης, δημιουργώντας ένα ευνοϊκό οικοσύστημα για ευημερία και άλλων επιχειρήσεων κάθε μεγέθους. Το παράδειγμα του Costa Navarino είναι χαρακτηριστικό, όχι μόνο δεν έκλεισε τους τοπικούς ανταγωνιστές, όπως πολλοί κινδυνολογούσαν, αλλά δημιούργησε εκ του μηδενός μια ολόκληρη τοπική βιομηχανία τουρισμού.

Τέλος κρίσιμη σημασία έχει η μεγέθυνση των υποδομών μεταφοράς με έμφαση στα διεθνή αεροδρόμια. Κατά τη διεθνή εμπειρία μεγάλοι τουριστικοί προορισμοί αναπτύσσονται μόνο κοντά σε αεροδρόμια ελκυστικά για μεγάλους αερομεταφορείς (πχ Αττάλεια, Μαγιόρκα, Τενερίφη, Ηράκλειο, ΛάρνακαHH). Η ιδιωτικοποίηση κομβικών περιφερειακών αεροδρομίων είναι ένα απολύτως θετικό βήμα που πρέπει να συνοδευτεί από ισχυρή επέκταση και εκσυγχρονισμό των υποδομών και εφόσον συνδυαστεί με μια ανταγωνιστική πολιτική κόστους μπορεί να πυροδοτήσει ένα ακόμη κύκλο ανόδου.

Οι στόχοι αυτοί ισχύουν και στην κλίμακα των Κυκλάδων. Οι προοπτικές ανόδου και εδώ είναι εξαιρετικές. Η φιλολογία ότι πρόκειται για κορεσμένο προορισμό απέχει σημαντικά από την πραγματικότητα καθώς –με ορισμένες εξαιρέσεις- οι περισσότεροι προορισμοί βρίσκονται σε πρώιμο στάδιο ανάπτυξης ενώ και η τουριστική περίοδος είναι χρονικά συρρικνωμένη. Το μέλλον του τουρισμού στις Κυκλάδες πρέπει να το αντικρύσουμε με θάρρος και να τις οραματιστούμε ως ένα τόπο που σφύζει από ζωή 12 μήνες το χρόνο με περισσότερους επισκέπτες και κατοίκους.

Οι δυνατότητες υπάρχουν αρκεί οι υποδομές να ανέλθουν στο ύψος των περιστάσεων. Ο τουρισμός μπορεί να συνεισφέρει πολύ περισσότερα στον πλούτο της χώρας και για πολλές γενιές αν λειτουργήσουμε στοχευμένα προστατεύοντας ταυτόχρονα τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας. Φιλόδοξοι στόχοι μπορούν και πρέπει να τεθούν και να υπηρετηθούν από το σύνολο των παραγωγικών δυνάμεων καθώς αποτελεί την μεγάλη βιομηχανία του τόπου μας και μας αφορά όλους.

*Γιάννης Γ. Τζανετής
Dipl Eng. – MBA
Σύμβουλος Διοίκησης και Πληροφορικής
Μέλος του Μητρώου Στελεχών της ΝΔ