Τέταρτο και πιο σκληρό μνημόνιο ύψους 40 δισ.

© Παρέχεται από: Newmoney.gr
του Αργύρη Παπαστάθη
Χωρίς οι Ευρωπαίοι να βάλουν ξανά το χέρι στην τσέπη και να χρειάζεται έγκριση από τα κοινοβούλια, η Ελλάδα κινδυνεύει να βρεθεί αγκαλιά με ένα τέταρτο και σκληρότερο μνημόνιο ύψους πάνω από 40 δισ. ευρώ. Σύμφωνα με πηγές από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), αυτός είναι και ο μόνος τρόπος για να αποφύγουμε την ανώμαλη προσγείωση στο άγριο περιβάλλον των αγορών το 2018.

Οι Ευρωπαίοι, βλέποντας την κυβέρνηση να ταλαντεύεται και τον χρόνο να τελειώνει, εκτιμούν ότι όσο καθυστερούν η αξιολόγηση και οι μεταρρυθμίσεις η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να επιστρέψει κανονικά στις αγορές έως το καλοκαίρι του 2018, γι' αυτό και ετοιμάζουν «δίχτυ ασφαλείας». Οι ίδιες πηγές τονίζουν ότι οι οικονομικές προϋποθέσεις έχουν ήδη εξασφαλιστεί καθώς τα «ρέστα» από το τρίτο πρόγραμμα του ESM ξεπερνούν ακόμη και τα 40 δισ. ευρώ με βάση τους νεότερους υπολογισμούς των Βρυξελλών.
Από ελληνικής πλευράς οι πολιτικές προϋποθέσεις δημιουργούνται μέρα με τη ημέρα εξαιτίας της τακτικής των καθυστερήσεων.
Ετσι, ενώ στα χαρτιά η κυβέρνηση είναι έτοιμη να βγει δοκιμαστικά στις αγορές τον Ιούλιο με πενταετές ομόλογο και σύμβουλο τη Rothschild, στην πράξη η αναβλητικότητα υπονομεύει συνολικά αυτή την προοπτική.
Οι Ευρωπαίοι, παρότι επισήμως τονίζουν ότι δεν θα υπάρξει τέταρτο πρόγραμμα στήριξης για την Ελλάδα μετά τη λήξη του τρίτου (τον Αύγουστο του 2018), στο παρασκήνιο μελετούν όλα τα σενάρια. Μάλιστα αρμόδια στελέχη μιλούν ήδη για «σωσίβιο» ή «πρόγραμμα αλληλεγγύης».

Σε κάθε περίπτωση, το σοβαρό ενδεχόμενο παράτασης της μνημονιακής περιόδου στα 11 έτη (τουλάχιστον έως το τέλος του 2020) συνδέεται με τα υπό συζήτηση μέτρα για το Αφορολόγητο και τις συντάξεις τη διετία 2019-2020 και την απόφαση για την παροχή στην Ελλάδα των μεσοπρόθεσμων μέτρων για το χρέος, τα οποία θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μετά το τέλος του παρόντος προγράμματος.
Σύμφωνα με παράγοντες της Κομισιόν και του ESM, τα «προεγκεκριμένα» χρήματα προς την Ελλάδα τα οποία θα απαιτούσαν απλώς αλλαγή χρήσης και όχι μια νέα απόφαση των ευρωπαϊκών κοινοβουλίων θα μπορούσαν να προέλθουν από τις εξής πηγές:

• 23 δισ. ευρώ που θα περισσέψουν από το τρίτο πρόγραμμα βοήθειας του ESM, συνολικού ύψους 86 δισ. ευρώ. Η παραδοχή αυτή έχει ήδη γίνει στη σελίδα 16 της Εκθεσης Συμμόρφωσης (Compliance Report) της Κομισιόν τον Ιούνιο του 2016, αμέσως μετά την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης. Το μεγαλύτερο μέρος, 19,6 δισ. ευρώ, είναι χρήματα που δεν χρειάστηκαν τελικά από το ποσό των 25 δισ. ευρώ για την ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών. Τα υπόλοιπα προέρχονται από την υπέρβαση του στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα το 2015 και τα χαμηλότερα του αναμενομένου επιτόκια.
• 10 δισ. ευρώ από τα ANFAs και τα SMPs. Πρόκειται για τα ξεχασμένα κέρδη από τις αγοραπωλησίες ελληνικών ομολόγων που αποκόμισαν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι Κεντρικές Τράπεζες της Ευρωζώνης και δεν δόθηκαν ποτέ στην Ελλάδα στη μετάβαση από το δεύτερο στο τρίτο μνημόνιο το 2015.
• 4 δισ. ευρώ από την υπέρβαση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος για το 2016, καθώς οι Βρυξέλλες συμφωνούν ότι φέτος τα νούμερα βγαίνουν και ότι η Ελλάδα έχει καταγράψει πρωτογενές πλεόνασμα κοντά στο 3% του ΑΕΠ, έναντι 0,5% που ήταν ο στόχος.
• 11 δισ. ευρώ από τα λεφτά του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Ουσιαστικά πρόκειται για έναν μπαλαντέρ που έρχεται από το δεύτερο μνημόνιο και το πρόγραμμα του EFSF. Στο Eurogroup της 20ής Φεβρουαρίου του 2015, την εποχή που υπουργός Οικονομικών ήταν ο κ. Γιάνης Βαρουφάκης, η Ελλάδα δέχτηκε να επιστρέψει τα 11 δισ. ευρώ που απέμεναν από το πακέτο των 50 δισ. ευρώ που είχε δοθεί στη χώρα μας το 2012 για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών.
• Oπως εξηγεί παράγοντας του ESM, τα 10 δισ. των ΑΝFAs και τα SMPs, αλλά και τα 11 δισ. ευρώ του ΤΧΣ, παρότι τυπικά δεν μπορούν αυτή τη στιγμή να δοθούν στην Ελλάδα, καθώς δεν προβλέπονται στο τρίτο μνημόνιο, έχουν το πλεονέκτημα ότι έχουν ήδη εγκριθεί στο παρελθόν για τη χώρα μας από τα ευρωπαϊκά κοινοβούλια. Ο ίδιος επισημαίνει ότι η αλλαγή χρήσης προεγκεκριμένων ποσών είναι πάντοτε μια διαδικασία πολύ ευκολότερη και λιγότερο απαιτητική από την έγκριση ενός νέου μνημονίου.

Σε έναν μήνα κληρώνει για το ΔΝΤ
Τα πάντα θα κριθούν μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες, αρχής γενομένης από την Ετήσια Σύνοδο του ΔΝΤ σε ένα μήνα από σήμερα. Θεωρητικά το δίχτυ ασφαλείας των Ευρωπαίων μπορεί να απλωθεί ακόμη κι αν το ΔΝΤ αποχωρήσει από το τρίτο μνημόνιο.
Πρακτικά όμως, όσο το Βερολίνο συνδέει την εκταμίευση ακόμη και ενός ευρώ προς την Ελλάδα με τη συμφωνία για τη συμμετοχή του Ταμείου, η μόνη λύση που προσφέρεται είναι να «παντρευτούν» τα δύο χρηματοδοτικά προγράμματα: το ευρωπαϊκό Μνημόνιο 4 με το νέο πρόγραμμα του ΔΝΤ, μαζί με μεταρρυθμίσεις από την ελληνική πλευρά, οι οποίες θα ξεκλειδώνουν τα ορόσημα της λύσης για το χρέος και τη μείωση των πρωτογενών πλεονασμάτων από το 2022.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ΔΝΤ θα μπορούσε να μπει στο ελληνικό πρόγραμμα τον Ιούνιο με ένα ποσό έως 6 δισ. ευρώ, αν πρώτα οι Ευρωπαίοι περιγράψουν με μεγαλύτερη σαφήνεια τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους και συνταχθεί μια κοινή Ανάλυση Βιωσιμότητας Χρέους (DSA) με την Κομισιόν, η οποία όμως θα στηρίζεται στις παραδοχές της Ουάσινγκτον.
«Αν δεν υπάρξει ουσιαστική συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, δεν πρόκειται να γίνει εκταμίευση της δόσης», τόνισε αυτή την εβδομάδα ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. Ο ίδιος έχει φροντίσει εδώ και έναν μήνα να κλείσει το παράθυρο που είχε ανοίξει με δηλώσεις του για το ενδεχόμενο να υπάρξει ένα αμιγώς ευρωπαϊκό μνημόνιο αν αποχωρήσει το ΔΝΤ.
Σαφής είναι και ο πρόεδρος του EuroWorking Group Τόμας Βίζερ. «Ενα πρόγραμμα χωρίς το ΔΝΤ δεν θα είναι το υφιστάμενο πρόγραμμα. Ας είμαστε ρεαλιστές. Χωρίς το ΔΝΤ αυτό το πρόγραμμα σταματά. Χρειάζεται Σύνοδος Κορυφής της Ευρωζώνης (Euro Summit) για να αποφασιστούν τα επόμενα βήματα. Ηγέτες χωρών και υπουργοί Οικονομικών μπορεί να πουν ότι χρειάζεται αλλαγή στη συμφωνίΟυάσινγκτον, στην κατάληξη της Εαρινής Συνόδου του ΔΝΤ.
Εκτός από τον υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο και τον κ. Σόιμπλε παρόντες στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων αναμένεται να είναι η γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ, ο πρόεδρος του Eurogroup Γερούν Ντάισελμπλουμ και ο επίτροπος Οικονομικών της Ε.Ε. Πιερ Μοσκοβισί. Πέρυσι τον Απρίλιο, σε μια αντίστοιχη συνάντηση στην έδρα του Ταμείου, ολοκληρώθηκε ουσιαστικά η πρώτη αξιολόγηση μετά το τελεσίγραφο προς τον κ. Τσακαλώτο να αποδεχτεί την επιβολή του δημοσιονομικού κόφτη.α του ESM και θα πρέπει να γίνουν διαβουλεύσεις ως το φθινόπωρο. Αυτό θα ήταν το πιο ηλίθιο πράγμα που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Ας ελπίσουμε ότι θα καταλήξουμε σε μια γρήγορη συμφωνία», δήλωσε ο ίδιος πριν από λίγες ημέρες.
Εδώ που έχουν φτάσει τα πράγματα, το σημείο καμπής αναμένεται σε έναν μήνα από σήμερα, το Σαββατοκύριακο 22 και 23 Απριλίου, στην
Αναδυμοσίευση από το «Business Stories» 26/03/2017