ΣΜΥΡΝΗ, 13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ(νέο ημ.) 1922: Η ΓΙΓΑΝΤΙΑΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΣΩΤΗΡΙΑΣ

    Η μεταφορά των Μικρασιατών προσφύγων και των φαντάρων από την καιόμενη Σμύρνη προς τα ελληνικά λιμάνια υπήρξε μια γιγαντιαία επιχείρηση. Μεταφέρθηκαν εκατοντάδες χιλιάδων άτομα μέσα σε ένα μερόνυχτο.

    Συγκριτικά παρατηρούμε, ότι το λιμάνι του Πειραιά διακινεί σήμερα τον αριθμό αυτόν των επιβατών σε διάστημα όχι λιγότερο των 20 ημερών! Πρόκειται, δηλαδή, εδώ, για μία ναυτιλιακή επιχείρηση, όμοια της οποίας είναι αμφίβολο αν έχει υπάρξει.

   Η επιχείρηση ξεκίνησε, σύμφωνα με μαρτυρία του....

Σμυρνιού, παιδιού τότε αυτόπτη, Κ. Δεσποτόπουλου, όταν ο Νικόλαος Στράτος (ο εκ των Έξι) πήγε τις μέρες εκείνες στην Σμύρνη και είδε πώς έχουν τα πράγματα. Ενημέρωσε τον Πρωθυπουργό και έστειλε  τηλεγράφημα προς τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας, παραγγέλλοντάς του να ειδοποιήσει τα «απανταχού ανά τον κόσμον ελληνικά πλοία, να σπεύσουν στα παράλια της Μικράς Ασίας», για να παραλάβουν το εκδιωκόμενο πλήθος.

    Η ανταπόκριση των πλοιοκτητών ήταν άμεση, όπως αποδεικνύεται από σκηνές της ταινίας, που τράβηξε με ερασιτεχνική μηχανή ο Διευθυντής του παραρτήματος Ικονίου της YMCA George Magarian. Σε μία από αυτές τις σκηνές εικονίζεται ένα πλοίο και σημειώνεται στην λεζάντα, ότι πρόκειται για «ένα από τα 50 πλοία που έθεσε η ελληνική κυβέρνηση υπό την διοίκηση του Ναυάρχου Jennings». Αξιοσημείωτο είναι, ότι τα 50 πλοία βρέθηκαν σε χρόνο μηδέν και αμέσως άρχισε η επιβίβαση των Μικρασιατών (13 Σεπτεμβρίου(νέο ημ.).

    Είναι φανερό, πως για να πραγματοποιηθεί με επιτυχία η επικίνδυνη και γιγαντιαία αυτή επιχείρηση, οι αξιωματικοί και τα πληρώματα των 50 πλοίων και όλοι οι άλλοι εμπλεκόμενοι στην κίνησή τους, έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό.  

    Τα περισσότερα από τα παραπάνω πλοία, δεν ήσαν, όπως φαίνεται από την ταινία του Magarian, από εκείνα που κατά κανόνα περιέπλεαν τα παράλια της Μικράς Ασίας και γνώριζαν τους κινδύνους, που έκρυβαν οι θάλασσες της περιοχής. Λεπτομερείς χάρτες και μέσα πλοήγησης δεν υπήρχαν τότε. Ήταν, λοιπόν, εξαιρετικά επικίνδυνο να κινούνται υπό αυτές τις συνθήκες, ιδίως στις νυκτερινές ώρες, σ’ αυτά τα νερά. Ακόμη πιο επικίνδυνη για τέτοια πλοία ήταν η αγκυροβόληση και η πρόσδεσή τους στα μικρά λιμάνια, ή και σε αλίμενες ακτές. Πρόσφυγες και φαντάροι δεν βρίσκονταν μόνον στην Σμύρνη.

   Οι πλοίαρχοι δέχονταν υπό την προσωπική τους ευθύνη υπερ-υπεραρίθμους επιβάτες (μέχρι και 7.000). Μια στραβοτιμονιά μπορούσε να οδηγήσει σε τραγικό ναυάγιο με χιλιάδες θύματα. Τα πληρώματα εκτελούσαν τα καθήκοντά τους καθ’ όλο το εικοσιτετράωρο αγόγκυστα. Επιπλέον, πρόσφεραν στους επιβάτες κάθε δυνατή βοήθεια. Ανάλογες υποχρεώσεις εκτελούσαν και εκείνοι, που μεριμνούσαν από την ξηρά για την πρόσδεση των πλοίων και την αποβίβαση των προσφύγων. Πρόκειται, πραγματικά, για ήρωες! Τέτοια επιχείρηση, μόνον το ελληνικό φιλότιμο μπορούσε να οδηγήσει σε αίσιο πέρας.

   Σε όλην την διάρκεια της επιβίβασης των προσφύγων και των φαντάρων στα πλοία, παρέμεινε αγκυροβολημένο στα ανοικτά της Σμύρνης ελληνικό πολεμικό πλοίο με τα πυροβόλα του στραμμένα προς τις θέσεις των Τούρκων, για να τους αποτρέψει από οποιαδήποτε επιθετική κίνηση προς τους Μικρασιάτες. Αποχώρησε, μόνον όταν απέπλευσε το τελευταίο πλοίο, με το όνομα  ‘‘Νάξος’’, μεταφέροντας τους απομείναντες 300 περίπου υπαλλήλους, πρόσφυγες και φαντάρους προς τον Πειραιά. Την πληροφορία αυτήν αναφέρει ο Χ. Αγγελομάτης στο βιβλίο του ‘‘Το Χρονικόν της Μεγάλης Τραγωδίας’’.

    Οι ήρωες και οι κρατικοί παράγοντες που έλαβαν μέρος σ’ αυτήν την επιχείρηση σωτηρίας, δεν έχουν λάβει μέχρι σήμερα την τιμή που τους αξίζει, για το υπεράνθρωπο  έργο, που με αυτοθυσία και πολύν κόπο επέτυχαν. Ευχόμαστε να αντιληφθεί κάποτε η ελληνική κοινωνία την υποχρέωση απέναντί τους, την οποία μέχρι σήμερα έχει παραλείψει.

     Όσο για τον Νικόλαο Στράτο, διερωτώμαι, αν την ώρα που τον έσερναν στου Γουδή για να τον εκτελέσουν, βρέθηκε, έστω ένας Μικρασιάτης να φωνάξει για την σωτηρία του ευεργέτη του!

         ΕΝΑΣ ΑΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΟΣ ΠΑΝΙΚΟΣ

        Την ώρα που οι εκδιωκόμενοι από τις πατρίδες τους Μικρασιάτες συνωστίζονταν στην προκυμαία της Σμύρνης ελπίζοντας ότι θα βρεθεί μέσον για να διαφύγουν προς την ελληνική επικράτεια, παίχθηκε εις βάρος τους μια κακόγουστη και κακόβουλη φάρσα: Διαδόθηκε στο πλήθος η παραπλανητική  πληροφορία, ότι δήθεν πρέπει να αποκτήσουν διαβατήρια, για να τους επιτραπεί να αποβιβασθούν σε ελληνικά λιμάνια.

    Οι δυστυχείς Μικρασιάτες πανικοβλήθηκαν, επειδή στην δύσκολη εκείνη ώρα δεν ήταν δυνατόν να εφοδιασθούν  με διαβατήρια. Ο πανικός διαλύθηκε, όταν άρχισαν να καταφθάνουν στην Σμύρνη τα πολυάριθμα πλοία, που έστειλε η ελληνική κυβέρνηση για να τους παραλάβουν.  Κανείς δεν τους έκανε έλεγχο για διαβατήρια, όταν επιβιβάσθηκαν στα πλοία, ούτε όταν αποβιβάσθηκαν στα ελληνικά λιμάνια. Το θέμα ξεχάσθηκε και κανείς πιά δεν ασχολήθηκε μ’ αυτό.

   Η παραπλανητική φήμη διαδόθηκε με μια προκήρυξη, που περιείχε ψευδεπίγραφη εικόνα της ‘‘Εφημερίδος της Κυβερνήσεως’’ φύλλο Α/119, 16/20 Ιουλίου 1922. Το κείμενο του δήθεν επίσημου αυτού εγγράφου περιλάμβανε μερικά άρθρα ενός νόμου που δεν είχε σχέση με την διαφυγή των Μικρασιατών. Όπως διαβάζουμε στα Επίσημα Πρακτικά της Βουλής, είχε ψηφισθεί, και μάλιστα ομόφωνα, πολύ ενωρίτερα από την ημερομηνία 16/20 Ιουλίου 1922, ημερομηνία που κυκλοφόρησε το γνήσιο φύλλο της Εφημερίδας, σε εποχή όπου κανείς δεν υποπτευόταν ότι θα επερχόταν η Καταστροφή.

   Η παρουσίαση αυτού του νόμου προς τους Μικρασιάτες ήταν ‘‘φούσκα’’:Επρόκειτο για έναν νόμο, που ήταν  ανενεργός, επειδή δεν είχαν εκδοθεί τα Διατάγματα που προβλέπονταν στα άρθρα 1 και 4 του ιδίου νόμου. Τα υπόψη Διατάγματα ήσαν απαραίτητα, επειδή, χωρίς αυτά, ο νόμος δεν μπορούσε να εφαρμοσθεί, ήταν σαν να μην υπήρχε.

  Είναι αξιοπερίεργο το γεγονός, ότι κάποιοι Ιστορικοί ανέσυραν πρόσφατα από την λήθη την ψευδεπίγραφη προκήρυξη ως στοιχείο κατηγορίας εναντίον της Κυβέρνησης των Έξι, ότι δήθεν δεν ήθελαν να επιτρέψουν στους Μικρασιάτες να βρουν καταφύγιο στην ελληνική επικράτεια! Ούτε στο Στρατοδικείο του 1922 οι σκληροί κατήγοροί τους δεν συμπεριέλαβαν στο ‘‘κατηγορητήριο’’ το θέμα αυτό. 

  Ποιός, άραγε, και με ποιόν πονηρό σκοπό, διέδωσε την ‘‘ανακοίνωση’’ στο πλήθος, προσθέτοντας αγωνία στον πόνο τους; Μήπως έριξαν την προκήρυξη τουρκικά αεροπλάνα, όπως συνέβη με φύλλα του ‘‘Ριζοσπάστη’’ και με άλλες αντικυβερνητικές προκηρύξεις; Και ποιός έδωσε στην τουρκική αεροπορία τις προκηρύξεις;

          Η Πατρίδα ουδέποτε διανοήθηκε να εμποδίσει τα χειμαζόμενα παιδιά της να έρθουν από την Μικρά Ασία και να εγκατασταθούν στα ελεύθερα εδάφη της. 

   

ΣΜΥΡΝΗ, 13 ΣΕΠΤΕΜΒΡΊΟΥ(νέο ημ.) 1922

           Φωτογραφία που δημοσιεύθηκε  στην ιστοσελίδα ‘‘Διακόνημα’’.

           Φαίνεται το πλήθος των εκδιωχθέντων από τις πατρίδες τους

            Μικρασιατών, που περιμένουν με υπομονή και ελπίδα, να

            καταφθάσουν τα πλοία, για να τους παραλάβουν και να τους

            μεταφέρουν στο ελεύθερο ελληνικό έδαφος

Σκηνές από την ταινία που τράβηξε με ερασιτεχνική μηχανή ως αυτόπτης

ο Διευθυντής της YMCA Ικονίου George Magarian κατά την μεταφορά

των προσφύγων. Στην λεζάντ της μιάς αναγράφεται ότι εικονίζεται

«ένα από τα πενήντα πλοία,  που η Ελληνική  κυβέρνηση έθεσε υπό

την διοίκηση του Ναυάρχου Jennings. Η ταινία αποκαλύφθηκε και

προβλήθηκε πρόσφατα από το διαδικτυακό κανάλι TVXS

.

Εικόνα της ψευδεπίγραφης πρ0κήρυξης