Ο Στρατηγικός Σχεδιασμός που παρουσιάστηκε στο τελευταίο Περιφερειακό Συμβούλιο (Λέρος, 01/09/12) αποτελείται από μια σημαντική καταγραφή των προβλημάτων της Περιφέρειας καθώς και από την κατάθεση προτάσεων πολιτικών δράσεων ανά θεματική ενότητα. Το Στρατηγικό Σχέδιο δεν ωραιοποιεί την κατάσταση στο Νότιο Αιγαίο και παραθέτει δείκτες και στατιστικές που εξηγούν τα προβλήματα του χώρου. Σε κάθε του ενότητα κάνει εμφανές το αίτημα για την διεκδίκηση περαιτέρω πόρων και αρμοδιοτήτων από... το κράτος των Αθηνών. Αποτυπώνει το Αναπτυξιακό Όραμα για το Νότιο Αιγαίο ως: ‘Χωρικά και Κλαδικά Ολοκληρωμένη, Αειφόρος, Δικτυωμένη και Ανταγωνιστική Περιφέρεια με επικέντρωση της ειδίκευσης της στον Τουρισμό – Πολιτισμό και τις Υπηρεσίες και η οποία θα εξασφαλίζει εδαφική, κοινωνική και οικονομική συνοχή’.
Είναι αρκετά δύσκολο να αποδώσουμε όλες τις προτάσεις του Στρατηγικού Σχεδιασμού σε ένα άρθρο. Επιγραμματικά αναφέρω τα εξής: στο τομέα της Αλιείας και της Γεωργίας προτείνονται μέτρα για την στροφή στην τοπική παραγωγή ενώ στο τομέα του Τουρισμού προτεραιότητα έχει η ανάπτυξη πολυθεματικού εναλλακτικού και ποιοτικού τουρισμού. Επίσης γίνεται σημαντική αναφορά στον Πολιτισμό και στην δυνατότητα ανάπτυξης του ως αντίβαρο στην οικονομική κρίση. Στον τομέα των μεταφορών γίνεται αναφορά στα ολιγοπώλια και τις ελλείπεις συνδέσεις. Προτείνεται η θέσπιση του μεταφορικού ισοδύναμου καθώς και κατατίθενται προτάσεις για συχνότερη ενδοεπικοινωνία ανάμεσα στα νησιά. Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη των παραπάνω τομέων είναι η στήριξη των Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων που αποτελούν και τον βασικό κορμό της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Το μεγάλο ζητούμενο για την εκπλήρωση των στόχων του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι η εκχώρηση πόρων και αρμοδιοτήτων στην Περιφέρεια μας. Δυστυχώς λόγω της σημερινής κατάστασης οι δύο αυτές προϋποθέσεις για την επίτευξη των στρατηγικών μας στόχων δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθούν. Ωστόσο, ως Περιφέρεια έχουμε την υποχρέωση να παρουσιάσουμε όλες τις στρατηγικές μας δυνατότητες και να πείσουμε τους Ευρωπαϊκούς/Κρατικούς φορείς αλλά και τους ιδιώτες ότι πραγματικά αξίζει η μαζική κρατική και ιδιωτική επένδυση στα νησιά μας μιας και μπορεί να αποφέρει ένα πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
Επιπλέον, ο Σχεδιασμός που προτείνεται είναι κοινωνικά ευαίσθητος και καινοτόμος. Μιλά για τις ανισότητες, την διπλή νησιωτικότητα (απομόνωση από τα μεγάλα αστικά κέντρα καθώς και ελλιπής σύνδεση με τα γειτονικά νησιά), την αυξανόμενη ανεργία, την μετανάστευση των νέων και την έλλειψη κοινωνικού κράτους. Ζητά την παρουσία ισχυρού κράτους στους τομείς της Υγείας και της Πρόνοιας. Ιδιαίτερα για τον τελευταίο απαιτεί ένα Δημόσιο, Δωρεάν Σύστημα Υγείας και Πρόνοιας για όλους με πλήρη χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό και την εργοδοσία. Επίσης αναφέρει μέτρα για την ισόρροπη ανάπτυξη των μικρών νησιών της Περιφέρειας.
Στο τομέα της Καινοτομίας ο Σχεδιασμός αναφέρεται στα χαμηλά επίπεδα έρευνας, τεχνολογίας στην Περιφέρεια και δίνει έμφαση στην ανάπτυξη καινοτόμων, ψηφιακών και ευρυζωνικών Υπηρεσιών. Αναφέρει δε, ότι είναι υποχρέωση μας να αναπτύξουμε αυτούς τους τομείς μιας και αποτελούν προτεραιότητες της Στρατηγικής ‘Ευρώπη 2020’ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε θέματα Ευρωπαϊκής Πολιτικής επιχειρείται μια κριτική ανασκόπηση των πολιτικών της. Οι πολιτικές αυτές ως έχουν ως βασικό γνώμονα το υψηλό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν της Περιφέρειας από προηγούμενα έτη αποκλείοντας με αυτό τον τρόπο τα νησιά μας από βασικά χρηματοδοτικά εργαλεία. Για αυτόν τον λόγο ζητάμε την ενσωμάτωση πολιτικών που να καλύπτουν την νησιωτική φύση της Περιφέρειας μας τόσο σε εθνικό όσο και σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Επίσης το Νότιο Αιγαίο αναφέρεται και ως Ευρωπαϊκό σύνορο. Με αυτό τον τρόπο η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αναλάβει τις ευθύνες της σε θέματα θαλάσσιας ρύπανσης και μετανάστευσης. Ταυτοχρόνως αναφέρονται οι ευκαιρίες που απορρέουν από μια τέτοια γεωστρατηγική θέση μιας και η Περιφέρεια μπορεί να αποτελέσει κέντρο συνάντησης πολιτισμών.
Μεγάλο μέρος του Στρατηγικού Σχεδιασμού αναφέρεται σε θέματα περιβάλλοντος και ποιότητας ζωής, τα οποία και πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητες της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Γίνεται λόγος για την μικρή αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και απαιτείται η ενσωμάτωση περιβαλλοντικής πολιτικής στην ενεργειακή πολιτική. Επίσης γίνεται παράθεση μελλοντικών πολιτικών όπως η ενίσχυση εγκατάστασης μονάδων ηλιακής ενέργειας , η επιδίωξη ενεργειακής αυτονομίας στα νησιά, η προστασία των χώρων NATURA 2000, η οργανωμένη διαχείριση υδάτινων πόρων και απορριμμάτων.
Επίσης ο Στρατηγικός Σχεδιασμός απαιτεί την αναθεώρηση του Εθνικού Χωροταξικού Σχεδιασμού και των πόλων ανάπτυξης που αυτός περιέχει μιας και αποκόπτει τα νησιά μας από χρήσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία. Αναφέρει επίσης την απουσία της έννοιας της νησιωτικότητας από τον ισχύοντα Επενδυτικό Νόμο.
‘Όσον αφορά το θέμα των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών, το Στρατηγικό Σχέδιο αποτυπώνει τις κριτικές για το συγκεκριμένη πρόταση και διαπιστώνει ότι σε μεγάλο βαθμό ένα τέτοιο εγχείρημα δεν ταιριάζει στα νησιά μας λόγω νησιωτικότητας και έλλειψης μεγάλης βιομηχανικής οικονομίας. Επίσης αποτυπώνονται ενδοιασμοί για θέματα εργατικών και φορολογικών ρυθμίσεων που πηγάζουν αρκετές φορές από τέτοια σχέδια. Πιστεύω ότι ήταν υποχρέωση μας η πρόταση αυτή να συζητηθεί στο Περιφερειακό Συμβούλιο. Δεν θα ήταν τίμιο άλλωστε για ένα τέτοιο θέμα – το οποίο και συζητιέται σε κεντρικό επίπεδο Υπουργείων και Υπηρεσιών που εδρεύουν στην Αθήνα – να αφήσουμε άλλους να αποφασίσουν για εμάς.
Είναι ωστόσο κρίμα που μέρος της Αριστεράς έκανε σημαία της το εν λόγω θέμα, για το οποίο μάλιστα ο Περιφερειάρχης είχε τοποθετηθεί αρνητικά ακόμα και πριν την Συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου. Η μονοδιάστατη αυτή πολεμική διάθεση δεν βοήθησε στην διεξαγωγή ώριμου διαλόγου για ουσιαστικά ζητήματα που αφορούν τους πολίτες (π.χ. στήριξη μικρομεσαίων επιχειρήσεων, ενίσχυση κοινωνικού κράτους και αδύναμων κοινωνικών στρωμάτων) τα οποία και αποτελούν βασικό μέρος του Στρατηγικού Σχεδίου. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μελέτη του Στρατηγικού Σχεδιασμού αποτελείται από 2,500 σελίδες οι οποίες και τελικά αποτυπώθηκαν σε ένα κείμενο 500 σελίδων. Σε μια τέτοια μελέτη θα περίμενε κανείς τα πολιτικά κόμματα να αντιπαρατεθούν με τις δικές τους μελέτες και προτάσεις κάτι που ουσιαστικά δεν έγινε.
Το εγχείρημα του Στρατηγικού Σχεδιασμού συνάντησε πολλές προκλήσεις. Οι οδηγίες του Υπουργείου Εσωτερικών ήταν ελλιπείς και περισσότερο άρμοζαν σε Ηπειρωτικές Περιφέρειες παρά στην νησιωτική μας Περιφέρεια. Επίσης διαπιστώσαμε μια γενική έλλειψη στατιστικών στοιχείων που εμποδίζει τη λεπτομερή αποτύπωση της εικόνας της Περιφέρειας μας. Δυστυχώς ως Επιτροπή, βρεθήκαμε στην δυσάρεστη θέση, πολλές φορές για το ίδιο θέμα να γινόμαστε αποδέκτες διαφορετικών στατιστικών στοιχείων από τους διαφόρους εμπλεκόμενους φορείς. Σημαντικό μέλημα μας πρέπει να είναι η δημιουργία μιας βάσης δεδομένων στην Περιφέρεια για να υπάρχει σωστή αποτύπωση των στατιστικών στοιχείων που αφορούν τα νησιά μας. Επίσης το Στρατηγικό Σχέδιο συντάχθηκε σε μια περίοδο αλλαγών για την χώρα μας κάτι που καθιστά ακόμα πιο δύσκολο την αποτύπωση των δεδομένων αλλά και την χάραξη σταθερών μέτρων. Σημαντικό παράδειγμα μιας τέτοιας αλλαγής αποτελεί και η αποτύπωση του δείκτη της ανεργίας όπου στο ξεκίνημα της μελέτης ενάμιση χρόνο πριν βρίσκεται στο 8 % και ο οποίος μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα τετραπλασιάζεται. Ωστόσο, παρόλες τις δυσκολίες, ο Στρατηγικός Σχεδιασμός που εκπονήθηκε είναι φιλόδοξος και διεκδικητικός. Έχουμε προτάσεις για ανάπτυξη και απαιτούμε από το κεντρικό κράτος να αποδώσει στους νησιώτες όσα πραγματικά τους αντιστοιχούν.
Πρέπει να αναφέρουμε ότι ένας σωστός στρατηγικός σχεδιασμός είναι πάντα ένας σχεδιασμός σε εξέλιξη και χρειάζεται την συμβολή όλων μας. Ελπίζω σύντομα να οριστεί επιτροπή παρακολούθησης και εμπλουτισμού του Στρατηγικού Σχεδιασμού. Εύχομαι σε αυτή την Επιτροπή να συμμετέχουν και τα κόμματα της Αριστεράς που απείχαν από τις εργασίες.
Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τους Καθηγητές του Ινστιτούτου Περιφερειακής Ανάπτυξης, κκ. Κόνσολα και Παπαδασκαλόπουλο και την ερευνητική τους ομάδα που είχαν την ευθύνη της μελέτης. Επίσης θα ήθελα να ευχαριστήσω τις Υπηρεσίες της Περιφέρειας και τα μέλη της Επιτροπής του Στρατηγικού Σχεδιασμού που συμμετείχαν στην εκπόνηση του Σχεδιασμού.
Το κείμενο του Στρατηγικού Σχεδιασμού είναι ήδη υπό δημόσια διαβούλευση και όσοι επιθυμούν μπορούν να καταθέσουν τις απόψεις τους στην εξής διεύθυνση: http://www.pnai.gov.gr/Arthro.aspx?a=2863
Βασίλης Μαργάρας
Πρόεδρος Επιτροπής Στρατηγικού Σχεδιασμού, Ερευνητής Ευρωπαϊκών Επιστημών
Περιφερειακός Σύμβουλος Μυκόνου
Email: vmargaras@yahoo.com
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου