Π. Ρήγας: Το λυκαυγές μιας νέας εποχής

Αθήνα 14/11/2011

Ο πρώτος στίχος από το ποιηματάκι των παιδικών μας χρόνων «που πας καραβάκι με τέτοιο καιρό» ήρθε πολλές φορές στη σκέψη μου τις τελευταίες μέρες. Η πατρίδα μας, σαν ένα μικρό καρυδότσουφλο στο κέντρο ενός τεράστιου κυκλώνα έδινε την μάχη της ύπαρξής της με μοναδικό της όπλο την ελπίδα, ότι έστω και την τελευταία στιγμή θα επικρατήσει η λογική, η σωφροσύνη και η σύνεση. Η σύγχρονη ιστορία μας δυστυχώς δεν ήταν σύμμαχός μας. Στο σύνολό τους σχεδόν οι προηγούμενες εθνικές κρίσεις (1897,1920,1932,1945,1967) είχαν καταλήξει σε εθνικές τραγωδίες. Το εθνικό σύνδρομο της αυτοκαταστροφής έμοιαζε να επιβάλλεται και η «λογική της παράνοιας» να κυριαρχεί παντού.

Το κουτί της Πανδώρας είχε ανοίξει και οι συλλογικές μας αδυναμίες και «κακίες» είχαν διαχυθεί παντού καταλαμβάνοντας όλο το εύρος της κοινωνικής και πολιτικής ζωής του τόπου.

Ο επιθετικός προσδιορισμός «μικρός» χαρακτήριζε όλες τις κυρίαρχες συμπεριφορές. Μικροψυχία, μικροϋπολογισμοί, μικροπολιτικές, μικροσυμφέροντα με τρόπο εμφανή και απροκάλυπτο υπονόμευαν το πρωτόγνωρο -για τα ελληνικά δεδομένα- εγχείρημα της εθνικής συνεννόησης.

Ένα εγχείρημα εξαιρετικά δύσκολο για την Ελλάδα της μεταπολίτευσης αλλά και πριν από αυτή, όπου το πολιτικό σύστημα δομήθηκε στη βάση της ακραίας κομματικής αντιδικίας και σύγκρουσης, της «ιδεολογικής» περιχαράκωσης, των κομματικών στεγανών και του άκρατου λαϊκισμού, της λογικής του «άσπρου-μαύρου», των αρχηγικών κομμάτων, των εθνικών ψευδαισθήσεων και των ζωτικών μύθων.

Εγχείρημα πρωτόγνωρο για ένα πολιτικό σύστημα αλλά και για μια κοινωνία που οι λέξεις «συνεννόηση», «συνεργασία», «συναίνεση» εννοιολογικά ισοδυναμούσαν με βρισιά και κατάρα.

Εγχείρημα καινοφανές για ένα πολιτικό σύστημα, μια χώρα και ένα λαό που –όσο και αν ξενίζει- δεν έχουν απαντήσει σε βασικά και θεμελιώδη ερωτήματα «ποιοι είμαστε», «τι θέλουμε», «προς τα πού πορευόμαστε»;

Η οικονομική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί η χώρα βάθυνε ακόμα περισσότερο την πολιτική κρίση και τελικά λειτούργησε ως εμβρυουλκό της νέας πραγματικότητας και ως επιταχυντής των πολιτικών εξελίξεων.

Το πολιτικό σύστημα βρέθηκε αντιμέτωπο με την ανάγκη να υπερβεί τον εαυτό του. Δυστυχώς αυτή η υπέρβαση δεν έγινε με γνήσιο, τολμηρό και ειλικρινή τρόπο.

Οι πάντες επιδόθηκαν σε παιχνίδια τακτικής και σε ασκήσεις εγωισμού, ιδιοτέλειας και διάσωσης κεκτημένων.

Ελπιδοφόρο στοιχείο αυτής της απαξιωτικής για το πολιτικό μας σύστημα εικόνας  υπήρξε η δυναμική παρέμβαση πολιτικών παραγόντων –κυρίως βουλευτών– που κυριολεκτικά απαίτησαν και ουσιαστικά επέβαλαν την πλέον ενδεδειγμένη διέξοδο από το πολιτικό αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει η χώρα.

Η κυβέρνηση εθνικής ανάγκης και συνεννόησης που δημιουργήθηκε υπό τον κ. Λουκά Παπαδήμο είναι κυρίως αποτέλεσμα συμφωνίας σε «ανομολόγητες» παραδοχές και ρήξεων με εικονικές πραγματικότητες που διάφοροι προσπαθούσαν να διαμορφώσουν στη χώρα.

Παραδοχή πρώτη: Τόσο η βαθειά πολύμορφη κρίση όσο και οι τεράστιες προκλήσεις και δυσκολίες που έχουμε μπροστά μας ως χώρα, καθιστούν αδύνατη τη διαχείρισή τους από το ισχύον μέχρι σήμερα μοντέλο της εναλλαγής μονοκομματικών κυβερνήσεων στην εξουσία.

Παραδοχή δεύτερη: Η εθνική συνεννόηση δεν πρέπει να προκύπτει ως αποτέλεσμα αδιεξόδου ή ως αναγκαίο κακό, οφείλει να αποτελεί μόνιμη σταθερά της εθνικής μας πορείας με την μορφή αδιατάρακτης συμφωνίας σε εθνικούς στόχους και επιδιώξεις.

Παραδοχή Τρίτη: Το πολιτικό σύστημα υπό την ευρεία του έννοια, οφείλει να ανασχεδιαστεί ώστε να ανακτήσει την χαμένη του αξιοπιστία και να οικοδομήσει νέες στέρεες σχέσεις εμπιστοσύνης με την κοινωνία και τους πολίτες.

Είναι φανερό ότι απαιτείται ριζική αναμόρφωση του τρόπου συγκρότησης και λειτουργίας των κομμάτων, εγκαθίδρυση νέων σύγχρονων θεσμών πολιτικής αντιπροσώπευσης, ισχυροποίηση και νομιμοποίηση στη συνείδηση των πολιτών, όλων των συνταγματικά προβλεπόμενων θεσμών οι οποίοι αποτελούν βασικούς πυλώνες μιας σύγχρονης και ευνομούμενης δημοκρατίας(Κράτος, Βουλή, Δικαιοσύνη).

Η νέα κυβέρνηση εθνικής ανάγκης και συνεννόησης υπό τον Λουκά Παπαδήμο δεν πρέπει να αποτελέσει ένα σύντομο διάλλειμα της εθνικής μας πορείας αλλά την απαρχή μιας νέας διαδρομής που θα την διανύσουμε με αυτογνωσία, ειλικρινή διάθεση για αλληλοκατανόηση και με πυξίδα το εθνικό μας συμφέρον.

Το έργο αυτής της κυβέρνησης είναι τυπικά οριοθετημένο από τη συμφωνία της 26ης Οκτωβρίου, την οποία καλείται να εφαρμόσει με τον καλύτερο και επωφελέστερο για την Ελλάδα τρόπο.

Έργο εξαιρετικά δύσκολο αλλά και εξαιρετικά κρίσιμο για την μελλοντική πορεία της χώρας στα πλαίσια της ευρωζώνης.

Έτσι και αλλιώς ένα είναι βέβαιο: ότι αυτή η κυβέρνηση σε 4 ή 5 μήνες θα ολοκληρώσει την αποστολή της και η χώρα θα οδηγηθεί σε εκλογές, όπως επιβάλλει η δημοκρατική τάξη.

Η κυβέρνηση Παπαδήμου ήρθε για να φύγει. Το πνεύμα της όμως και η λογική που τη δημιούργησε ήρθαν για να μείνουν.

Αν δεν είναι έτσι, τότε και μετά τις εκλογές, που υποχρεωτικά αργά ή γρήγορα θα γίνουν, τα «μικρά» μεγέθη θα έρθουν και πάλι για να διαχειριστούν τα τεράστια σύνθετα προβλήματα που άπτονται της ύπαρξης και του μέλλοντος της χώρας.

Και τότε μαζί με το ποιηματάκι των παιδικών μας χρόνων «που πας καραβάκι με τέτοιο καιρό» θα έρθει αυθόρμητα στη σκέψη μας το επιτυχημένο «μότο» μιας σύγχρονης διαφήμισης «που πας ρε Καραμήτρο».

Παναγιώτης Ρήγας

Βουλευτής Κυκλάδων