ΛΑΖΑΡΟΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ: "Δεν ξέρω τι έγινε και κόπηκαν τα 22 από τα 77 έργα και όλα της Νάξου"

ΤΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ  ΛΙΑΝΟΥΕίναι από τους ανθρώπους που του αρέσει να λέει τα πράγματα με το όνομά τους και ποτέ άλλωστε δεν έκρυψε τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Όμως, θεωρεί ότι πάνω απ’ όλα είναι Ναξιώτης και λειτουργεί ως τέτοιος. Είναι από τους ανθρώπους που γνωρίζουν όσοι λίγοι τα θέματα αυτοδιοίκησης καθώς από το 1994 (ως Έπαρχος Νάξου) είναι σε πρωταγωνιστικό ρόλο ενώ το 2002 βρέθηκε στη Σάμο ως διοικητής του Νοσοκομείου «Άγιος Παντελεήμων», οπότε είδε από πρώτο χέρι τα καλά και τα κακά του ιατρικού συστήματος στην νησιωτική Ελλάδα.
Όχι ότι δεν τα γνώριζε νωρίτερα καθότι Ναξιώτης αλλά είναι διαφορετικό να είναι αντιπρόεδρος σε...
ένα νοσοκομείο (στη Νάξο από το 1999 έως το 2002) και αλλιώς διοικητής. Και βέβαια είναι δικός μας… άνθρωπος. Εκδότης της εφημερίδας «Χωραΐτης» και Επίτιμος πρόεδρος του Κυκλαδικού Τύπου. Άρα, οφείλουμε να …προσέχουμε.
Σήμανση
Ο λόγος για τον Λάζαρο Θεόφιλο, νυν περιφερειακό σύμβουλο στο Νότιο Αιγαίο, η συνάντηση με τον οποίο έγινε στον Απόλλωνα όπου περνάει  τις καλοκαιρινές του διακοπές με την οικογένειά του. Αυτό που πρέπει να σημειώσω ότι το ταξίδι στον Απόλλωνα μοιάζει με μία μικρή Οδύσσεια από τη Χώρα Νάξου και μέσα από τα χωριά του νησιού. Πριν αναφερθούμε στη συνάντηση καλό θα είναι να κάνουμε μία μικρή παρατήρηση: η διαδρομή είναι πανέμορφη και σίγουρα όταν φεύγεις από την πεδινή Νάξο αισθάνεσαι ότι κινείσαι σε άλλο νησί ή στην ηπειρωτική Ελλάδα. Μέχρι και … πράσινο να πω την αλήθεια συνάντησα και μάλιστα έντονο στο δρόμο από την Κωμιακή προς τον Απόλλωνα. Όμως, αυτό που με φόβισε ήταν το οδικό δίκτυο. Ανύπαρκτη η σήμανση κυρίως στην ορεινή Νάξο και όταν εννοούμε ανύπαρκτη δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν σήματα. Υπάρχουν αλλά είτε είναι ξεθωριασμένα και μαντεύεις τι μπορεί να σημαίνουν, είτε είναι χωμένα σε δέντρα ή θάμνους και αίφνης πετιούνται μπροστά σου ή τέλος υπάρχουν μόνο οι… σιδερένιες κολώνες αλλά δεν υπάρχουν τα σήματα. Όμως, γι’ αυτά μάλλον θα μιλήσουμε σε επόμενο φύλλο και με δεδομένο ότι σε λιγότερο από τρεις εβδομάδες αρχίζει η νέα σχολική χρονιά…
Χωρίς αρμοδιότητες
Οπότε επιστρέφουμε στην κουβέντα μας με τον Λάζαρο Θεόφιλο και με το καλημέρα μας βάζει στα μυστικά του …Καλλικράτη και του τρόπου λειτουργίας της Περιφέρειας λέγοντας «ουσιαστικά αυτή τη στιγμή η Περιφέρεια έχει συγκεκριμένες αρμοδιότητες που έχουν σχέση κυρίως με την αναπτυξιακή πολιτική. Στην καθημερινότητα ουσιαστικά ασκεί κατά παραχώρηση υπηρεσίες που όμως το Κράτος παραμένει αρμόδιο. Και αυτές οι υπηρεσίες θα περάσουν στους Δήμους από την 1η Ιανουαρίου 2013. Όχι δεν θα ήταν σωστό να υπάρξει μεταβατική περίοδος λόγω κυρίως της νοοτροπίας των Ελλήνων. Πιστεύω ότι εάν υπήρχε μία τέτοια, τίποτα δεν θα γίνονταν. Και το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο θεσμός σήμερα είναι το σπάσιμο μίας νοοτροπίας περίπου 80 χρόνων. Μην ξεχνάμε ότι η τελευταία κοινότητα στη Νάξο ιδρύθηκε το 1951 (βλ. Μέση) και στη δεκαετία του 80 είχαμε τον Καποδίστρια που ένωσε τις κοινότητες σε δύο δήμους. Και τώρα φτάσαμε ουσιαστικά σε έναν ΟΤΑ. Από τους 22 του 1980 φτάσαμε σε 31 χρόνια στον 1. Ε δεν είναι και εύκολη η αλλαγή αυτή της νοοτροπίας. Και για να μπορέσεις να το πετύχεις αυτό χρειάζεται να υπάρχει καλός σχεδιασμός και νέα οργάνωση με βάση τα δεδομένα που έχουν δημιουργηθεί. Δεν μπορείς με τη παλιά λογική να ανταπεξέλθεις στον «Καλλικράτη» που είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτικός. Βέβαια έχει και τα καλά του. Θέλεις παράδειγμα; Στη περιοχή των Εγγαρών υπάρχει ένας δρόμος που οδηγεί στις Μέλανες. Έχει απόσταση 2.100 μέτρα και είναι χωρισμένος ακριβώς στη μέση. Έως σήμερα ουκ ολίγες φορές οι κοινότητές (ή οι Δήμοι σε μεγαλύτερη διάσταση παραδείγματος) ήταν σε κόντρα για το ποιος θα φτιάξει αυτό το δρόμο με αποτέλεσμα αρκετές φορές να κατασκευάζεται ο μισός. Τώρα, όμως μπορείς να τον φτιάξεις όλο γιατί είναι ευθύνη ενός. Εντάξει το παράδειγμα είναι πολύ απλοϊκό αλλά νομίζω ότι αποτυπώνει τη διαφορά που φέρνει ο Καλλικράτης».
Μας μισούν
Αρκεί βέβαια να υπάρχει οργάνωση και σωστή διοίκηση που θα ασκεί ισορροπημένη πολιτική και με σκέψη παναξιακή. Ήμουν πάντα υπέρ της άποψης να υπάρχει ένα κέντρο αποφάσεων, αλλά με πολύ συζήτηση και καθαρές κουβέντες να συναποφασίζουν όλοι μαζί. Καθισμένοι σε ένα τραπέζι να ακούγονται όλες οι απόψεις, όσο διαφορετικές κι εάν είναι αλλά οι αποφάσεις ακόμη και μετά από κόπο να προέρχονται μέσα από γόνιμη αναζήτηση ώστε να υπάρχει ομοφωνία. Και βέβαια να μην δίνουμε βάρος στην ανάπτυξη μόνο μίας περιοχής. Η Νάξος έχει την πολυτέλεια να έχει δεκάδες ωραία σημεία που μπορούν να αναπτυχθούν. Όχι να ρίξουμε όλο το βάρος στην πεδινή και να αφήσουμε την ορεινή στην τύχη ή το αντίθετο». Οπότε, μας εξιτάρει η απάντησή του και τον …πειράζουμε λέγοντας για τον πολυνησιακό Δήμο της Νάξου και των Μικρών Κυκλάδων… Και παίρνει μπροστά «τι να πούμε; Από την αρχή η άποψη τόσο της Ένωσης Κοινοτήτων αλλά και όλων των εισηγητών του νομοσχεδίου ήταν κάθε νησί και ένας Δήμος. Αλλά όπως είναι κατανοητό δεν εισακούστηκαν. Αντί να κάνουν την Πάρο και την Αντίπαρο ένα Δήμο που έτσι κι αλλιώς τα παιδιά πηγαίνουν το χειμώνα από την Αντίπαρο στη Πάρο στο σχολείο, ένωσαν πέντε νησιά που περισσότερο κάνουν κακό το ένα στο άλλο και χαμένα δεν είναι άλλα από τα τέσσερα μικρά νησιά. Θα μπορούσε κάλλιστα να λειτουργήσει ως πιλοτικό πρόγραμμα ώστε να δούμε τα προβλήματα του Θεσμού αλλά προς θεού όχι ως ένας Δήμος. Το ποιος ευθύνεται γι’ αυτό καλύτερα να το αφήσουμε στους ιστορικούς του μέλλοντος. Αυτό που όμως μπορώ να πω είναι ότι έκανε αυτά τα τέσσερα νησιά να είναι εχθρικά απέναντι στην Νάξο. Παραδοσιακά αυτά τα νησιά δεν έχουν δεσμούς με τη Νάξο, καθώς είναι ιδιοκτησίες κυρίως Αμοργιανών και δη του Μοναστηρίου (για Ηρακλειά και Σχοινούσα) ενώ τα Κουφονήσια, η τελευταία κοινότητα που ιδρύθηκε στην Ελλάδα (βλ 1964) θα μπορούσε κάλλιστα να είναι αυτόνομος Δήμος, με δεδομένο ότι υπάρχουν Δήμοι σήμερα με μικρότερο πληθυσμό. Αλλά είπαμε; Άλλες οι βουλές των κυβερνώντων…»
Από το 2014
Αφήνοντας τους ΟΤΑ επιχειρούμε μία μικρή συζήτηση πάνω στις τελευταίες εξελίξεις όπου από τις αρχές Αυγούστου ουσιαστικά η Νάξος είναι εκτός κάθε αναπτυξιακού έργου και το χειρότερο είναι ότι το επόμενο πακέτο αργεί ακόμη… «Νομίζω ότι το επόμενο μεγάλο έργο στη Νάξο θα το δούμε με το επόμενο πακέτο και αυτό δεν θα έρθει πριν από το 2014… Πρέπει να σε ενημερώσω ότι κι εγώ έμαθα στις 2 Αυγούστου όταν συναντήθηκε ο κ. Περιφερειάρχης με τον Δήμαρχο Νάξου ότι η Εγνατία αποσύρεται από τα έργα που έχουν ως έδρα της Νάξο. Και σίγουρα δεν μου άφησε την καλύτερη εντύπωση ο τρόπος που έγινε. Βλέπεις εμείς στην προηγούμενη αρχή (βλ ο Θεόφιλος ήταν αντιπρόεδρος του Δ.Σ. της Αναπτυξιακής Εταιρείας Κυκλάδων Α.Ε. από το 2004) είχαμε αποφασίσει ομόφωνα για κάποια έργα τα οποία είχαν προχωρήσει. Και ήταν για όλες τις Κυκλάδες καθώς ήταν συλλογική η απόφαση και η σκέψη. Όμως, δεν ξέρω τι έγινε και κόπηκαν τα 22 από τα 77 έργα και όλα της Νάξου. Και η δικαιολογία ότι δεν υπήρχαν χρήματα από τα ΕΣΠΑ και ότι δεν είχαν γίνει ώριμες μελέτες ώστε να απορροφήσουν χρήματα δεν είναι πάντα και η πλέον πιστευτή… Αλλά τι να κάνουμε; Πρέπει να πορευτούμε με αυτές στη Νάξο και να προσπαθήσουμε να βρούμε εκ των έσω λύσεις. Όπως με το Λιμάνι. Και η άποψή μου είναι απλή: να αναλάβει το Λιμενικό Ταμείο να πραγματοποιήσει μία προμελέτη ώστε να ξεπεράσουμε κάποια στάδια και στη συνέχεια όταν ανοίξει το επόμενο πακέτο να είμαστε έτοιμοι»…
Αντιδράσεις
Έτοιμοι ε; Και ποια είναι η άποψή του κ. Θεόφιλου για τα έργα που πρέπει να γίνουν στην Νάξο; «ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά… Το λιμάνι αποτελεί την κύρια είσοδο στο νησί. Και πρέπει κάτι να γίνει άμεσα. Είναι δεδομένο ότι ο χρόνος τρέχει εις βάρος του καθώς τα πλοία εκσυγχρονίζονται αλλά και οι ανάγκες του τουρισμού αυξάνονται χρόνο με το χρόνο. Όταν ήρθα στη Νάξο έμεινα εγκλωβισμένος στο αυτοκίνητό μου περίπου 1 ½ ώρα περιμένοντας πως θα βγούμε καθώς έπρεπε να φύγουν τα λεωφορεία, να περάσουν τα αυτοκίνητα που αποβιβάζονται, αυτά που κινούνται στην παραλιακή οδό. Δεν είναι εικόνα αυτή για ένα νησί που έχει τόσο μεγάλη ανάπτυξη. Θα μπορούσε να γίνει ένα δεύτερο εμπορικό λιμάνι. Οι εμπειρογνώμονες και η τεχνική επιτροπή είχε έρθει. Είχαν επιλέξει την περιοχή Ροός Νοτιανατολικά της Νάξου κοντά στην Αγιασό. Θα ήταν σημαντική βοήθεια για το νησί αλλά δυστυχώς οι αυτοδιοικητικοί έφεραν αντιρρήσεις. Ήταν μία πολύ καλή ευκαιρία. Επίσης προτάθηκαν και οι θέση στον Αϊ Γιάννη, έξω από τη Χώρα στα Βορεινά και στην περιοχή της Φανερωμένης αλλά έμειναν σκέψεις. Εάν προχωρούσε μία τέτοια κίνηση όλα θα ήταν διαφορετικά και η Χώρα θα έπαιρνε σημαντικές ανάσες καθώς δεν θα είχε το βάρος των νταλικών ή των επικίνδυνων φορτίων κάθε πρωί να βρίσκονται στο λιμάνι».
Βραχυκύκλωμα
Υπάρχει όμως και το αεροδρόμιο; «Άλλη …πονεμένη ιστορία. Είναι προφανές ότι ένα νησί με την πρόοδο της Νάξου έχει την ανάγκη ενός μεγαλύτερου αεροδρομίου. Άλλωστε ο τουρισμός πλέον έχει δύο μορφές. Η αυτόν που παίρνει το πλοίο από τον Πειραιά και πηγαίνει από νησί σε νησί ή αυτός που έρχεται απευθείας από το εξωτερικό. Και στις δύο περιπτώσεις η Νάξος είναι χαμένη πλέον. Η μεγάλη ευκαιρία χάθηκε τη περίοδο 1995 -96 όταν είχε προγραμματιστεί η επέκταση του αεροδιαδρόμου αλλά κάπου σκάλωσε το θέμα και βραχυκύκλωσε. Αμέσως μετά προτάθηκε η λύση Αυλιά, αλλά και εκεί όρθωσε το ανάστημά της η Αρχαιολογία. Και τώρα; Τι; Χρήματα πλέον δεν υπάρχουν. Στην πρώτη φάση υπήρχε το πακέτο Ντελόρ στη δεύτερη το Σπατόσημο τώρα όμως δεν υπάρχουν χρήματα. Κι αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα. Όμως αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να διεκδικείς το καλύτερο. Να ζητάς. Οφείλεις να διεκδικείς με κάθε τρόπο. Και η άποψή μου και εδώ είναι να ανατεθεί σε έναν εμπειρογνώμονα να πραγματοποιήσει μία μελέτη του υπάρχων χώρου ώστε όταν βρεθούν τα χρήματα να απαιτηθούν για την επέκτασή του που είναι αδιαπραγμάτευτη»
Λάθος Νομαρχίας
Υπάρχει όμως και το δεδομένο του ΧΥΤΥ. Ενός έργου που πρέπει άμεσα να βρει λύσεις ώστε να αποφύγουμε τις όποιες αρνητικές εξελίξεις. Και εδώ ο Θεόφιλος έχει την δική του κατάθεση ψυχής «Τη μεγαλύτερο ευθύνη φέρει καλώς ή κακώς η Νομαρχία που πήρε τη … μπουκιά μέσα από το στόμα του Δήμου. Για λόγους προφανώς πρεστίζ πήρε στις πλάτες της αυτό το έργο και το έφερε ουσιαστικά εδώ που το έφερε. Ποιο ήταν το λάθος; Η ακύρωση της απόφασης να γίνει ο νέος ΧΥΤΥ στις «Τούμπες», το 2002. Όπως ήταν γνωστό είχαν καταλήξει σε δύο τοποθεσίες: στις «Τούμπες» και στην «Κορφή Ξύδη». Και η ακύρωση της απόφασης από τον τότε Νομάρχη (βλ. κ. Ρήγας) δημιούργησε καχυποψία για τον τρόπο με τον οποίο λαμβάνονται οι αποφάσεις. Για τις «Τούμπες» η αλήθεια είναι ότι αντέδρασαν πολλοί. Ακόμη και η Ένωση που είπε τότε ότι στην περιοχή υπάρχει η μεγαλύτερη γαλακτοκομική μονάδα. Σήμερα πλέον η κατάσταση εξαρτάται από το Συμβούλιο Επικρατείας όπου εκκρεμούν δύο προσφυγές (από τους τοπικούς συλλόγους Εγγαρών και Γαλήνης) ενώ υπάρχουν και δεύτερες σκέψεις για αλλαγή τοποθεσίας καθώς τώρα η 2η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων …θυμήθηκε ότι δεν έχει δει την περιοχή. Θεωρώ ότι πολύ δύσκολα θα υπάρξει άμεση λύση και επιμένω ότι ήταν λανθασμένη η επιλογή της Νομαρχίας να χρεωθεί ένα ζήτημα που ήταν καθαρά αρμοδιότητας του Δήμου Νάξου».
Αυτοδιοίκηση
Και περνάμε στο αγαπημένο του θέμα, το Νοσοκομείο Νάξου με την έννοια ότι έχει διατελέσει αντιπρόεδρος του ΔΣ (το 1999 – 2002) και διευθυντής στον «Άγιο Παντελεήμονα» στη Σάμο (2002 -2004) και είναι απόλυτος «στο μοναδικό έργο που δεν υπήρχε αντίρρηση για την κατασκευή του είναι το νοσοκομείο. Αποτελεί άλλωστε και αίτημα τουλάχιστον 100 χρόνων. Από έναν καθολικό ιερέα τον περασμένο αιώνα ενώ και οι Ιταλοί με Ναξιώτες γιατρούς είχαν συστήσει νοσοκομείο στην κατοχή. Όλοι το θέλουν το νοσοκομείο, έστω και στην μικρότερη δυνατή του μορφή. Αλλά να είναι αυτοδιοίκητο και να μπορεί να λειτουργεί αυτόνομα. Δεν πιστεύω ότι οι όποιες αντιδράσεις των Ναξίων εξαντλήθηκαν στο Περιφερειακό Συμβούλιο που έγινε στη Νάξο στις αρχές του μήνα. Είναι λάθος η πολιτική ότι μπορούν τα νοσοκομεία στην νησιωτική Ελλάδα να λειτουργήσουν με την ίδια αποτελεσματικότητα που θα έχουν εάν συγχωνευτούν ή αποκτήσουν μορφή συνδιοίκησης με αυτά στην ηπειρωτική Ελλάδα. Είναι ότι χειρότερο. και εάν μπούμε στη Λογική να αποφασίζει η Σύρος για τον προϋπολογισμό κάθε νοσοκομείου, τότε επιστρέφουμε στην προ δεκαετίας μορφή του υγειονομικού συστήματος. Κι αυτό είναι ότι χειρότερο. Η δομή πρέπει να διατηρηθεί στην υπάρχουσα μορφή με τα νοσοκομεία σε κάθε νησί των Κυκλάδων να έχουν τον δικό τους προϋπολογισμό. Και αυτό που με ενοχλεί είναι ότι οι …πρωτευουσιάνοι ή οι στεριανοί (όχι οι ορεινοί γιατί αυτοί ξέρουν τι σημαίνει να είσαι αποκλεισμένος) αδυνατούν να κατανοήσουν τι σημαίνει «νησιωτική ιδιαιτερότητα». Στην Σάμο όταν ήμουν διοικητής του νοσοκομείου δίναμε …λόγο στον διοικητή που έδρευε στη Μυτιλήνη. Ε μετά από δύο χρόνια σε κατ ιδίαν συζήτηση μου είπε «τώρα μόλις καταλαβαίνω τι σημαίνει να ζεις σε νησί» Πως λοιπόν υπάρχουν άνθρωποι που δημιουργούν Νόμους χωρίς να έχουν την αίσθηση του χώρου που θα εφαρμοστούν; Κάθε νησί αποτελεί ξεχωριστεί οντότητα και άλλωστε η θάλασσα είναι αυτή που περιγράφει και χαρακτηρίζει τους ανθρώπους της…»
Συγκυρία
Στον επίλογο της κουβέντας και με την μικρότερη κόρη του, την Δήμητρα, να είναι έτοιμη να πάρει τη θέση του στην άλλη πλευρά του τραπεζιού ζητώντας να καταθέσει την άποψή της, ζητάμε να μας πει εάν μπορεί τι πρέπει να κάνει ο νέος Δήμος ώστε να αντέξει στα νέα δεδομένα… Σκέφτεται για λίγο και απαντάει «τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο νέος Δήμος είναι τρία κατά τη γνώμη μου: η εφαρμογή του νέου Νόμου, η επιχείρηση αλλαγής μίας πολύ παλιάς νοοτροπίας ανθρώπων όσον αφορά την αυτοδιοίκηση και η κακή οικονομική συγκυρία που δεν του επιτρέπει να ελιχθεί οικονομικά. Πιστεύω όμως ότι εάν ακολουθήσει με σχολαστική ευλάβεια και προσήλωση στην ισόρροπη ανάπτυξη των νησιών, θα φέρει αποτέλεσμα. Και κυρίως όλες οι κινήσεις πρέπει να λαμβάνονται έχοντας υπόψη το καλό όλων των Ναξιωτών, να πνέει Πανναξιακό πνεύμα στις συζητήσεις και στις αποφάσεις και να μην ρίχνεται η μία περιοχή έναντι της άλλης. Και όταν εννοούμε Πανναξιακό πνεύμα ουσιαστικά μιλάμε και για τα πέντε νησιά. Δύσκολο μεν αλλά μόνο μέσα από μία τέτοια πράξη βλέπω ότι θα μπορέσει να επιβιώσει»