Του Καθηγητή Λαογραφίας Μανώλη Σέργη
ἀγαπητές, ἀγαπητοί,Προ τριμήνου περίπου σάς είχα προσκαλέσει να συμμετάσχετε με εργασία σας στον επιστημονικό τόμο που ετοιμάζω με μια ομάδα εκλεκτών συνεργατών. Αναφέρομαι στον τόμο «Αναπαραστάσεις όψεων της νεοελληνικής κοινωνίας, της ιστορίας και του λαϊκού πολιτισμού στη μελοποιημένη ποίηση και τη λαϊκή στιχουργία (διεπιστημονική θεώρηση)».
Με τη σημερινή μου ανάρτηση δίνω (σε όσους / όσες εξ υμών ενδιαφέρονται ή προτίθενται να μας τιμήσουν με εργασία τους) ένα δικό μου απτό παράδειγμα τού πώς εννοώ τη θεματολογία αυτού του τόμου και την πραγμάτευση μιας κατηγορίας θεμάτων που αυτή θα περιλαμβάνει.
Στον σύνδεσμο που σας επισυνάπτω θα βρείτε μια ακόμη μικρή συμβολή μου στον εορτασμό των 200 ετών από την κήρυξη της Επανάστασης του 1821. Επιγράφεται «Αναπαραστάσεις όψεων του εθνικού αγώνα του 1821 σε μελοποιημένα ποιήματα συγχρόνων ελλήνων ποιητών, με έμφαση στην περίπτωση του ήρωα Μακρυγιάννη».
Τι επιχειρώ να κάνω στην ἐν λόγω εργασία; Μελετώ μελοποιημένα ποιήματα σύγχρονων ελλήνων ποιητών, τα οποία αναφέρονται αποκλειστικά στην εθνεγερσία του 1821: Σε πολεμικά γεγονότα, ιστορικά πρόσωπα, σκηνές από την καθημερινότητα του λαού, στην προετοιμασία της Επανάστασης, στα πρώτα μετά το «μεταβατικό» 1830 γεγονότα κλπ.
Αποδελτίωσα 47 μελοποιημένα από αρκετούς (και μάλιστα «πρωτοκλασάτους» συνθέτες) ποιήματα. Με απασχόλησαν κατ' αρχάς κάποια θεωρητικά ερωτήματα, εδώ (ενδεικτικά) αναφέρω μερικά:
- Το ζήτημα «ιδεολογία και ποίηση». Το τραγούδι για έναν εθνικό αγώνα, το μελοποιημένο, λόγῳ της εύκολης διάχυσής του στον λαό, αποκτά εθνοποιητική και ομογενοποιητική ιδεολογική λειτουργία,
- η ένταξη ενός μελοποιημένου τραγουδιού στον «εθνικό πολιτισμό», τον οποίο διαμορφώνει ο λεγόμενος «πολιτιστικός ιδεολογικός μηχανισμός» κάθε κρατικής οντότητας,
– για ποιους λόγους επιλέγεται να μελοποιηθεί ο χ ή ο ψ ποιητής (και μάλιστα κατά κόρον, από πολλούς μουσικοσυνθέτες), ενώ παραμερίζονται άλλοι;
- είναι κριτήριο της επιλογής μόνον η ποιότητα/αρτιότητα των στίχων του ή το ιδεολογικό τους περιεχόμενο; Ή κάτι παρεμφερές: Ποιος είναι ήρωας, τον οποίο αποφασίζει ο συγκεκριμένος ποιητής να «ηρωποιήσει»;
- ποιες ιστορικές συγκυρίες επιβάλλουν συγκεκριμένες επιλογές ηρώων; Τι συμβαίνει όταν κάποιος εξ αυτών (ο Μακρυγιάννης, π.χ.) τυγχάνει «καθαγιασμού» από το σύνολο σχεδόν των ποιητών και των μουσικοσυνθετών, ανεξαρτήτως κομματικών ή ιδεολογικών διαφορών τους;
Ανέλυσα (όπως θα διαβάσετε) το περιεχόμενο των ασμάτων, το σχολίασα, ανέπτυξα αρκετά ερωτήματα που προέκυψαν από την «ανάλυση περιεχομένου», διετύπωσα ερωτήματα κλπ.
Από τα συμπεράσματα που εξήχθησαν και αναλύω στην εργασία, σάς παρουσιάζω εδώ ένα: Το '21 αναπαριστάνεται κι εδώ (στη μελοποιημένη ποίηση) όπως το έχει διασώσει η συλλογική μνήμη, η σχηματοποιημένη από τη σχολική παιδεία και την «επίσημη» ιστορία: Ηρωικά κατορθώματα, ανδρείοι πρωταγωνιστές, αποσιώπηση των εμφυλίων συγκρούσεων και των άλλων «εθνικών παθών», καταδίκη τού (όποιου) ταξικού / κοινωνικού χαρακτήρα του, υπερθεματισμός του χαρακτήρα του ως αγώνα «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδας την ελευθερία». Και πάλι, δηλαδή, παρών ο ομογενοποιητικός εθνικός λόγος (ο επιβαλλόμενος άνωθεν από την κυρίαρχη ιδεολογία) που απαιτεί η κάθε μετάβαση από το παρελθόν στο παρόν και το μέλλον να ευνοεί τη λήθη των «ημαρτημένων» και να προβάλει τις ενοποιητικές δυνάμεις του έθνους...
Περισσότερα στο
Άρα, επανερχόμενος στην πρώτη παράγραφο της ανάρτησης, αναλογισθήτε πόσο ενδιαφέρουσες εισηγήσεις θα προκύψουν εκ μέρους σας, αν αποφασίσετε να ασχοληθείτε με την αναπαράσταση μιας άλλης (σύχρονης) ιστορικής μας περιόδου, της Κατοχής, φερ' ειπείν, του Εμφυλίου, της Χούντας, της Μεταπολίτευσης (που φέτος εορτάζουμε τα 50 της έτη), κλπ.
Έρρωσθε !!!!
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου