Ο θεσμός-αντίβαρο στην εθνική μας εορτή της 28ης Οκτωβρίου συνεχίζεται
«Για πέμπτη χρονιά φέτος οι εκδηλώσεις «12 Οκτωβρίου 1944. Η Αθήνα ελεύθερη» γεμίζουν την πόλη. Πέντε φορείς, το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, η Περιφέρεια Αττικής, ο Δήμος Αθηναίων, τα Γενικά Αρχεία του Κράτους και η ΕΡΤ, αναλαμβάνουν τη διοργάνωση και υποστηρίζουν ένα σύνολο δράσεων για την ανάδειξη της επετείου της απελευθέρωσης της πρωτεύουσας από τις ναζιστικές δυνάμεις κατοχής τον Οκτώβριο του 1944 ως μιας πάνδημης γιορτής της πόλης. Οι εκδηλώσεις στοχεύουν να αποτυπώσουν τα δεινά που υπέστη η χώρα κατά την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής ειδικότερα, αλλά κυρίως να αναδείξουν τον αγώνα του ελληνικού λαού ενάντια στον φασισμό/ναζισμό, την προσήλωσή του στην ιδέα της ελευθερίας και την ανάπτυξη του αντιστασιακού κινήματος. Στη φετινή διοργάνωση, έμφαση δίνεται στην καλλιτεχνική ζωή στα χρόνια της Κατοχής, με ειδικές εκδηλώσεις για το θέατρο, τα εικαστικά και το ρεμπέτικο τραγούδι.
Εκθέσεις, εκδηλώσεις λόγου, ιστορικοί περίπατοι, μουσική, κινηματογραφικές προβολές, εκπαιδευτικά προγράμματα[1] αποτελούν διαύλους διάχυσης της επιστημονικής έρευνας στο ευρύ κοινό. Στις εκδηλώσεις συμμετέχει και συνεργάζεται ένα πολύμορφο σύνολο φορέων (υπουργεία, δήμοι, αρχειακοί φορείς, μουσεία, σχολεία, πανεπιστημιακά ιδρύματα) και ομάδων πολιτών.
Η «Αθήνα ελεύθερη», ένα δυναμικό και φιλόδοξο πρόγραμμα Δημόσιας Ιστορίας, έρχεται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στην επίσημη μνήμη της περιόδου της Κατοχής»[2].
Εκδηλώσεις λοιπόν που θεσπίστηκαν το 2015 επί ΣΥΡΙΖΑ, με σκοπό να υπηρετήσουν συγκεκριμένες ιδεολογικές στοχεύσεις, στο πλαίσιο της καλλιέργειας και διάχυσης στις νέες γενιές των ιδεολογημάτων της παγκοσμιοποιητικής liberal Αριστεράς, συνεχίζονται και φέτος. Στόχος η υπονόμευση της εθνικής μας εορτής της 28ης Οκτωβρίου 1940 και του ΟΧΙ, με απώτερο σκοπό την αντικατάστασή της από την 12η Οκτωβρίου 1944, ημέρα απελευθέρωσης της πόλεως των Αθηνών από τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής[3]. Προφανώς και δεν θα ήταν κάτι το μεμπτό, εάν εορταζόταν απλώς η απελευθέρωση της πρωτεύουσας από τον ζυγό του Άξονα, αλλά αντιθέτως αυτό θα συνέβαλε σημαντικά στη διάσωση της ιστορικής μνήμης και της εθνικής μας αυτοσυνειδησίας. Ωστόσο, εδώ γίνεται προσπάθεια, σύμφωνα με τα λεγόμενα των ίδιων των εισηγητών των εν λόγω εκδηλώσεων, για αποδόμηση του «μεταπολεμικού ομογενοποιητικού μύθου της ενιαίας και καθολικής αντίστασης»[4] και για αποσιώπηση κάθε ηρωικής πράξης, στο πλαίσιο της καταπολέμησης του «διδακτισμού» και «φρονηματισμού» της Ιστορίας[5], με παράλληλη διάθεση ανάδειξης άλλων πτυχών της ιστορικής πραγματικότητας της περιόδου εκείνης υπό ένα μεταμοντέρνο και εν πολλοίς μηδενιστικό οπτικό πρίσμα, που κάθε άλλο παρά εξάρουν το αντιστασιακό εθνικό φρόνημα. Αυτό εδώ προφανώς και αποτελεί πρόβλημα. Έτσι λοιπόν το ΟΧΙ και ο αγώνας και οι θυσίες του ελληνικού του 1940 είτε αποσιωπώνται είτε υποβαθμίζονται, ενώ, στον αντίποδα, αναδεικνύονται σχεδόν μονομερώς και επιλεκτικά πτυχές που αποδομούν στα μάτια ιδιαίτερα των μικρών μαθητών την εικόνα της πανεθνικής και παλλαϊκής αντίστασης από την 28η Οκτωβρίου 1940 μέχρι και την αποχώρηση και του τελευταίου Γερμανού στρατιώτη (1944-45). Στις εκδηλώσεις αυτές δεν γίνεται κάποια εκτενής αναφορά ούτε δίδεται έμφαση στο έπος του ΟΧΙ του 1940, αλλά απεναντίας, προσφιλής θεματολογία τους είναι οι δωσίλογοι, τα τάγματα ασφαλείας, η πείνα, η μαύρη αγορά, η καθημερινή ζωή, ο υλικός και οικονομικός βίος κατά την Κατοχή και κυρίως τα εμφύλια πάθη της ευρύτερης εποχής, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το αφιέρωμα στον Νίκο Πλουμπίδη…[6]. Αυτή η διάθεση αλλοίωσης του χαρακτήρα και του περιεχομένου των εορταστικών εκδηλώσεων για την εθνική μας αντίσταση (που παύουν πλέον να έχουν ως σημείο αναφορά τους τον εθνικοαπελευθερωτικό μας αγώνα -με όρους εθνικούς- αλλά αναφέρονται με έναν μάλλον αόριστο τρόπο στον αντιφασισμό και τον αντιναζισμό με όρους αμιγώς ιδεολογικούς, καθώς και στην σύγκρουση Αριστεράς – Δεξιάς της περιόδου 1944-1949), και η απόπειρα αναβίωσης διχαστικών γραμμών ή και εμφυλιοπολεμικών παθών του παρελθόντος υπαγορεύεται προφανώς από το ιστορικό και ιδεολογικό υπόστρωμα της απελθούσας κυβέρνησης. Η δε προώθηση της κατάργησης της εθνικής μας εορτής της 28ης Οκτωβρίου, ως «εθνοκεντρικής»[7], δεδομένου ότι ζούμε πλέον σε μία Ενωμένη Ευρώπη και σε μια παγκοσμιοποιημένη κοινωνία, συνδέεται αναμφίβολα με τις παγκοσμιοποιητικές και εθνομηδενιστικές ιδεολογικές θέσεις της liberal Αριστεράς.
Θα περίμενε ίσως κανείς ότι με την πρόσφατη αλλαγή κυβέρνησης θα εξέλιπαν πλέον οι εν λόγω εκδηλώσεις με τα συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Κι όμως, οι διοργανωτές των εκδηλώσεων αυτών παραμένουν σε θέσεις-κλειδιά στον κρατικό μηχανισμό και μάλιστα στο Υπουργείο Παιδείας, με χαρακτηριστικό παράδειγμα εκείνο της κ. Βασιλικής Σακκά, Συντονίστριας Εκπαιδευτικού Έργου (ΠΕ02) του 3ου ΠΕ.ΚΕ.Σ. Αττικής[8], γνωστής από παλαιότερες εισηγήσεις της προς εκπαιδευτικούς, με θέμα: «Να γιορτάσουμε την απελευθέρωση και όχι την κήρυξη του πολέμου (…)»[9], η οποία συμμετέχει και φέτος ως εισηγήτρια των εκδηλώσεων του «Η Αθήνα Ελεύθερη» μετά του γνωστού για τις εθνοαποδομητικές του θέσεις δημοσιογράφου του «Ιού» και της «Εφημερίδας των Συντακτών», κ. Τάσου Κωστόπουλου[10], ενώ κάτι ανάλογο ισχύει και για τους λοιπούς εισηγητές των εν λόγω εκπαιδευτικών δράσεων[11]. Παρά λοιπόν τις εξαγγελίες της νέας κυβέρνησης περί «επιστροφής στην κανονικότητα», τίποτα επί της ουσίας δεν έχει αλλάξει ως προς τους σχεδιασμούς υπονόμευσης της εθνικής μας εορτής της 28ης Οκτωβρίου και αποδόμησης των διδαγμάτων που αυτή αποπνέει, ιδίως στις νέες γενιές. Είτε λόγω φοβικών συνδρόμων της κυβερνώσας παράταξης έναντι της ιδεολογικά ηγεμονεύουσας liberal Αριστεράς είτε λόγω εκλεκτικών ιδεολογικών συγγενειών και συναντίληψης των δύο ιδεολογικών πόλων περί της αναγκαιότητας μετατροπής της Ελλάδας από χώρα σε «χώρο», ο εθνομηδενισμός παραμένει κυρίαρχο ιδεολόγημα στον κρατικό μηχανισμό και μάλιστα στο τόσο νευραλγικό για τη διαμόρφωση των συνειδήσεων της νέας γενιάς, Υπουργείο Παιδείας. Ο αγώνας λοιπόν για μία δημοκρατική και πατριωτική δημόσια εκπαίδευση, απαλλαγμένη από τον ισοπεδωτισμό της παγκοσμιοποίησης και τον κάθε μορφής εθνομηδενισμό, αποτελεί μονόδρομο.
Θανάσης Δ. Κωτσάκης
Δρ Ιστορίας
Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Ρήξη», που κυκλοφορεί, αριθ. φύλλου 155 (2 Νοεμβρίου 2019), σελ. 21.
[1] Στο πλαίσιο αυτό έχουν αποσταλεί και φέτος, με τη διαδικασία του «εξαιρετικά επείγοντος», εγκύκλιοι από το Υπουργείο Παιδείας στους εκπαιδευτικούς της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για συμμετοχή στις εν λόγω εκδηλώσεις των μαθητών των σχολείων της Αττικής.
[2] «Οκτώβριος 1944. Η Αθήνα ελεύθερη. Οκτώβριος 2019, 75 χρόνια μετά. Η Αθήνα γιορτάζει και τιμά την ιστορία της», http://freeathens44.org/%ce%b5%ce%ba%ce%b4%ce%b7%ce%bb%cf%8e%cf%83%ce%b5%ce%b9%cf%82-2019/ [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[3] Θανάσης Κωτσάκης, «Η απόπειρα κατάργησης της εθνικής μας εορτής της 28ης Οκτωβρίου», Άρδην 113 (2018), 9-14, https://naxios.blogspot.com/2019/06/blog-post_38.html [ημ. προσβ. 2/11/2019].
[4] «Εισήγηση Σακκά», https://drive.google.com/drive/folders/0B6Cly8AJqZZyR0N5T3NPTUVNblk [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[5] Εκπαιδευτικό υλικό - «Κατοχή-Αντίσταση-Απελευθέρωση. Διδακτικοί προσανατολισμοί μιας δύσκολης εποχής»: http://freeathens44.org/%ce%b5%ce%ba%cf%80%ce%b1%ce%b9%ce%b4%ce%b5%cf%85%cf%84%ce%b9%ce%ba%cf%8c-%cf%85%ce%bb%ce%b9%ce%ba%cf%8c-2 [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[6] «Στενή κι αδιάβατος, τραχεία η οδός. Νίκος Πλουμπίδης 1902 - 1954», http://freeathens44.org/%CE%B5%CE%BA%CE%B4%CE%B7%CE%BB%CF%8E%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-2018/ [ημ. πρόσβ. 9/10/2019].
[7] Μόνιμη επωδός των εθνομηδενιστών είναι το: «Είμαστε η μοναδική χώρα της Ευρώπης που γιορτάζει την έναρξη του Πολέμου και όχι τη λήξη του».
[8] «3ο Περιφερειακό Κέντρο Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Αττικής», http://attik.pde.sch.gr/3pekes/%CE%B4%CE%B9%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%B7%CF%83%CE%B7/ [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[9] Σύνδεσμος Φιλολόγων Μεσσηνίας, «Καλαμάτα – Κατοχή – Απελευθέρωση», http://philologoi.mes.sch.gr/kalamata-apeleuthervsh.html & «"Η Αθήνα ελεύθερη. 12 Οκτωβρίου 1944 – Εκπαιδευτικές δράσεις"», https://www.ert.gr/radiotileorasi/istoria-radiotileorasi/ekpedeftikes-draseis-i-athina-eleftheri/ [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[10] «Ημερίδα εκπαιδευτικής δράσης "Πες μας τη δική σου Ιστορία"», http://freeathens44.org/%cf%80%ce%b5%cf%82-%ce%bc%ce%b1%cf%82-%cf%84%ce%b7-%ce%b4%ce%b9%ce%ba%ce%ae-%cf%83%ce%bf%cf%85-%ce%b9%cf%83%cf%84%ce%bf%cf%81%ce%af%ce%b1/ [ημ. προσβ. 9/10/2019].
[11] «Συντελεστές», http://freeathens44.org/%cf%83%cf%85%ce%bd%cf%84%ce%b5%ce%bb%ce%b5%cf%83%cf%84%ce%ad%cf%82/ [ημ. προσβ. 9/10/2019].
